384 jpeg

I* K Miipnjn M IJUMKMO. r.-\ywvu»HiT m/^tłnnrwf*vrtłi łtorro ipwinv/ł / x. wor^Am* XVW ISBN 978»83"Q I - MS 14-0. Ć by WN PWN 2007

ROZDZIAŁ 10 Polityka handlowa w krajach rozwijających się 371

żc sektor ten stanie się efektywny. Według argumentacji na rzecz protekcjonizmu wychowawczego, pod osłony ceł i kwot importowych przemysł krajów słabo rozwiniętych nauczy się wydajności. W rzeczywistości tak być nic musi.

Tabela 10.2 Stawki efektywnej protekcji celnej w przemyśle w niektórych krajach rozwijających się (w procentach)
Meksyk 11960)	26
Filipiny (1965)	61
8w><>a (1966)	113
Chile (1961)	18?
Pakistan (1963)	271

iiMio B*s» Balassa, Hie Strwłur* <A Proroctw ,0 Otmlapine Ccwfnes. Johns Hopkins Pf«$. Bammere 297).

Kiedy okazało się, żc substytucja importu nie przynosi spodziewanych korzyści, zwrócono uwagę na koszty polityki wspierania przemysłu. W tej kwestii jest wiele dowodów na to, że polityka protekcjonistyczna wielu krajów rozwijających się poważnie zdeformowała system bodźców ekonomicznych. Częściowo problem wynika z tego, że wiele krajów stosowało nadmiernie skomplikowane metody wspierania tworzonych gałęzi przemysłu. Zamiast prostych taryf celnych stosowano wymyślny system często dublujących się narzędzi: kwoty importowe, kontrolę dewizową oraz przepisy domieszkowe. Często bardzo trudno |cst określić, jaki jest rzeczywisty efekt protekcjonistyczny pewnych przepisów administracyjnych. Badania wskazują, żc stopień protekcjonizmu był w rzeczywistości wyższy i bardzici zróżnicowany w odniesieniu do poszczególnych sektorów, niż zakładano w polityce rządowej. Jak pokazano w tabeli 10.2. niektóre sektory przemysłowe w Ameryce Łacińskiej i Azji Południowej były chronione za pomocą przepisów, które odpowiadały stawce celnej przewyższającej niekiedy 200% lub więcej. Tak wysokie stawki efektywnej ochrony pozwalały na przetrwanie całych gałęzi przemysłu, nawet kiedy ich koszty produkcji były trzy- lub czterokrotnie wyższe od cen produktów z importu. Nawet najwięksi zwolennicy argumentu związanego z zawodnością rynku, przemawiającego za protekcjonizmem, nic są w stanic uzasadnić tak wysokich stawek efektywnej protekcji celnej.

Innym źródłem wysokich kosztów protekcjonizmu jest to, że ograniczenia w im porcie zachęcają do produkcji na niewielką i nieefektywną skalę. Rynki nawet największych krajów rozwijających się są co do wielkości równe tylko niewielkiej części rynków Stanów Zjednoczonych czy Unii Europejskiej. Często się zdarza, że rynek pojedynczego kraju jest zbyt mały na to, aby można było zapewnie efektywny poziom produkcji. Ale jeśli ten rynek jest chroniony (na przykład przez kwotę importową) i jeżeli pozwoli się na wejście tylko jednej firmie, to może ona osiągać zysk monopolistyczny. Konkurencja o zyski zazwyczaj prowadzi do wchodzenia wielu firm na rynek, na którym jest miejsce tylko dla jednej, a wtedy produkcja odbywa