6

stopniuje się na trzy sposoby:

regularnie - według stopni: równy, wyższy. najwyższy. np.: wysoki, wyższy, najwyższy, nieregularnie - np.: zly - gorszy - najgorszy; duży - większy • największy, opisowo - np.: szary • bardziej szary • najbardziej szary.

Zaimek

Może zastępować rzeczownik, przymiotnik, liczebnik i przysłówek.

W Aianni pełni funkcję podmiotu, orzecznika, prrydawki. dopełnienia lub okolicznika.

<?.<w/£^!<du ria pełnioną Juj^jŁ&j&lijyif .^.'.trLkinaj

-    rrcczownc- w zdaniu są podmiotami, np.: ja. ty. on. my. wy. oni. kto co. nikt. nic;

•    przymotne- w zdaniu są przy dawkami, np.: jaki. laki. który. czyj. wasz. nas/;

-    liczebne- w zdaniu są przy dawkami, np.: ile. tyle. iluś tyluś;

-    pr/ysłowne- w zdaniu pełnią rolęokoliczników. np.: tak. jak. tam. gdzie, gdzieś, dokąd;

/c względu na znaczenie dzieli skię nm

■ osobow c- np.: ja. ty. on. ona. ono. my. wy. oni. one.

-    dzierżawcze- np.: mój. twój. swój. wasz. nasz.

-    zwrotne- np.: sie. siebie,

•    pytające- np.: kto?, co?, który?, jaki?.

-    wskazujące- np.: ten, tamten, ów.

-    względne- np.: kto. co. który. jaki.

•    nieokreślone- np.: ktoś coś. gdzieś, kiedyś cokolwiek, któryś

•    przeczące- np.: nikt nic. nijak, nigdy, żaden.

•    upowszechniające- np.: wszystek, wszyscy, zawsze, każdy.

Odmienia sie przez przypadki, ale nie przez rodzaje i liczby.

Liczebnik - to cześć mowy. która oznacza liczbę lub kolejność osób. zwierząt i przedmiotów.

W zdaniu pełnią najczęściej funkcje przydawki. odmieniającej sie przez przypadki i rodzaje.

Wyróżniamy naMcpui.-iccrodzaieJic/ebników:

główne- określają lic/be. np,: dwa koty.

porządkowe- określają kolejność, np : piąty dzień.

ułamkowe- oznaczają nazwy liczb ułamkowych, np. trzy czwarte tonu

zbiorowe- określają liczbę przedmiotów różnego rodzaju gramatycznego, np.: dwoje dzieci, troje skrzypiec.

mnożne- informują o powtarzalności i liczbie części z których składa się dany przedmiot, np.: sześciokrotny mistrz, podwójne drzwi.

wielorakie- informują o liczbie odmian w jakich występuje określony przedmiot, np ; trojakie możliwości.

nieokreślone- podają przybliżoną ilość przedmiotów, np.: kilka osób. kilkanaście dni.

Pr/wlówck - jest Ickscmcm nieodmiennym, który w zdaniu pełni przeważnie funkcje okolicznika. Oznacza właściwości procesów oraz cech i okoliczności, w jakich one przebiegają.

Może być określeniem czasownika, przymiotnika, rzeczownika oznaczającego czynność, a także innego przysłówka, większość przysłówków pochodzi od przymiotników i właśnie or.e podlegają również stopniowaniu.

Pr/yimek - jest Ickscmcm nieodmiennym, niesamodzielnym. Łączą się zawsze z imionami, skąd też pochodzi ich nazwa. Z rzeczownikami i zaimkami rzcczownymi tworzą wyrażenia prryimkowę,

-    pierwotne (proste)-jcdnosylabowc lub równe pojedynczym fonemom, np.: dla. bez. w. o.

-    wtórne (złożone)- są połączeniami przy imków pierwotnych, np.: poprzez, ponad. zza. spomiędzy, stąd. pośród.

Snóinik -to Icksem niesamodzielny, nieodmienny, który łączy wyrazy w zdaniu pojedynczym i zdania składowe w zdaniu złożonym

-wNpólr/ędne-

łąc/nc- i. a oraz. ani. ni.

przeciwstawne- a. ale. lecz. natomiast, przeciwnie, zaś jednak, wynikowe- więc. zatem, przeto, dlatego, więc. toteż, rozląc/nc- albo. lub. czy. bądź.

Łączą one zdania współrzędnie złożone.

-podrzędne-

czasu- gdy , skoro, dopóki, przyczyny - bo. gdyż. ponieważ, celu- aby. by. iżby.

przy zwalające- choC. choćby, chociaż, mimo.

warunkowe- gdyby, jeśli, jeśliby.

l-ąc/ą one zdania podrzędne z nadrzędnymi.

W vkr/vknik -jest Ickscmcm niesamodzielnym, nieodmiennym, który pełni w zdaniu/języku funkcje emocjonalne- wyrażają słany uczuciowe i wolę mówiących. W utworach literackich mogą pełnić funkcje stylistyczne.

-smutek- ach! och!

-zdziwienie-ej! aj!

•radość- ha! hej! hola! hejże!

-odgłosy naturalne- bum' bęc! kap! stuk!

Funkcję wykrzykników mogą pełnić również, inne części mowy. np.: ratunku! policja! uwaga! stój! do diabla! Party kulu - to wyraz niesamodzielny, który wyraża stosunek osoby mówiącej do wypowiadanej treści. Możną wy odręfrP.ić nast.eiMagę, pąflyk.uhi

-    wzmacniające: no. ze. np.: Odczcpżc się ode mnie,

-    modyfikujące, które dzielą się na: przeczące: nie. ni. np,: Mama nic wróciła z pracy, przypuszczające: bym, byś. by. byśmy, byście, np.: Poszłabym na lody. pytające: czy. np.: Czy mogłabym jechać z tobą'¹

rozkazujące: niech, niechaj, np.: Niech pani pójdzie ze mną.