51

98

przecięcia wyznacza pozycję, ściślej - punkt prawdopodobny P₂. Wartości błędu sy stematycznego oblicza się jako średnią:

o = |(c,+o,)

gdzie O] i 02 są odległościami punktu P2 od alp (poszczególnych dwóch par).

Może zdarzyć się, że w podobnej jak na ry sunku 4.4 konstrukcji alp jedna z par linii ma strzałki skierowane do środka figury błędu; oznaczałoby to ujemne wartości Ah przeciwległych ciał niebieskich. Wniosek wypływający z tego układu alp jest jednoznaczny: nie można stosować ekwiwalentnych linii pozycyjnych, ponieważ błąd systematyczny uzasadniający ich użycie ma zawsze taki sam zwrot. Wskazane jest stosowanie linii ekwiwalentnych, gdy wszystkie alp mają jednakowy zwrot - albo na zewnątrz, albo do wnętrza figury błędów. W sytuacji niezgodności zwrotów alp wykrycie, które z linii są obarczone błędem grubym, wymaga dodatkowej obserwacji lub przynajmniej eliminacji alp nic spełniających kryterium błędu granicznego.

Rys.4.5. Przykłady figur błędu czterech alp

Mogą zdarzyć się również przypadki, kiedy w pobliżu pozycji zliczonej uwidacznia się figury błędu jak na rysunku 4.5 o pięciu lub sześciu punktach wspólnych. Wówczas w wyznaczeniu pozycji obserwowanej może być stosowana analiza graficzna figury, wyłączająca alp obciążone błędami grubymi.

W praktyce wykorzystywanie ekwiwalentnych linii pozycyjnych budzi wiele zastrzeżeń. Nie można ich stosować, gdy wykonuje się obserwacją ciał niebieskich leżących w jednej połowie horyzontu (AA skrajnych azymutów < 180°); należy je obliczać dla większej liczby alp (czterech i więcej). Dla trzech alp wyznaczanie punktu ?2 ma głównie znaczenie teoretyczne, może także być pomocne w badaniu składowych błędu linii pozycyjnych odnoszonych do stałego (obiektywnego) punktu geograficznego.

Ocena pozycji z czterech alp może ograniczać się do obliczenia błędu średniego pozycji (radialnego):

(4.53)

gdzie:

m - średni błąd alp przy założeniu, że mj * m₂ * m₃ = m₄.

Ocena pozycji według przytoczonego wzoru jest zwykle akceptowana w przypadku figury błędu w postaci czworoboku, w którym znajdują się punkty Pj i P₂. przeważnie utożsamiane ze sobą. W przypadku złożonej figury błędu i przy różnych wartościach błędów poszczególnych alp można stosować wykres poligonalny i określić pole elipsy błędów. Z praktycznego punktu widzenia, w toku codziennej działalności oficera wachtowego, wnikanie w szczegółowe oceny pozycji z czterech alp nie ma uzasadnienia.