856580200657114651113U5900037 o

32

WPROWADZENIE DO PSYCHOLOGII SPOŁECZNEJ

naWiOdC

ODMIENNE NORMY KULTUROWE

W krajach muzułmańskich dziewczynki po pierwszej menstruacji muszą zakrywać ciała od stóp do głów. Perspektywa społeczno-kulturowa kładzie nocisk na to, jak silny wpływ na ludzi wywierają lokalne normy społeczne.

dal pozostaje głównym tematem zainteresowań psychologii społecznej. Będziemy do tego zagadnienia powracać w kolejnych rozdziałach.

wać brzydkich wyrazów). Centralne miejsce w tej teorii zajmuje kultura, której możemy szeroko zdefiniować jako wierzenia, zwyczaje, przekonania i język, wspólne dla grupy ludzi żyjących w określonym miejscu i czasie (na przykład irlandzcy robotnicy, którzy wyemigrowali do USA w 1905 roku i osiedli w Bostonie, i ich prawnuki pracujące w roku 1999 w biurach na Manhattanie). Kultura obejmuje wszystkie ukształtowane przez człowieka cechy środowiska, takie jak domy, ubrania, a także subiektywne cechy, takie jak zasady etykiety, system wartości i kryteria dobrego smaku (Smith i Bond, 1994; Triandis, 1994). Jak się przekonamy, badanie grup, kultur i norm społecznych na-

PERSPEKTYWA EWOLUCYJNA

Badacze przyjmujący perspektywę społeczno-kulturową skupiali się na różnicach pomiędzy zachowaniami ludzi w różnych kulturach. Innych psychologów bardziej jednak interesowały podobieństwa nie tylko pomiędzy różnymi kulturami ludzkimi, lecz również różnymi gatunkami zwierząt. To zainteresowanie podobieństwami cechuje drugą Psychologię społeczną z 1908 roku, autorstwa Williama McDougalla, brytyjskiego psychologa, który początkowo zajmował się biologią. McDougall przyjął w swoim dziele perspektywę ewolucyjną, w której zakłada się, że u źródeł społecznych zachowań czlo-

PSYCHOLOGIA SPOŁECZNA

33

DOBÓR NATURALNY

Założenie, że zwierzęta mające cechy, które ułatwiają im przetrwanie i rozmnażanie się, przekażą te cechy swojemu potomstwu.

ADAPTACJE

Cechy, które w danym środowisku ułatwiają przetrwanie i rozmnażanie się.

PERSPEKTYWA EWOLUCYJNA

Szkoło teoretyczno upatrująca przyczyn zachowań społecznych w fizycznych i psychicznych cechach, które ułatwiały naszym przodkom przetrwanie i rozmnażanie się.

__ wieka leżą fizyczne i psychiczne cechy, które pomagały naszym przodkom przetrwać, i rozmnażać się. McDougall poszedł za sugestią Darwina (1872), iż społeczne zachowania ludzi (takie jak śmiech. szyderstwo i inne wyrazy twarzy) powstały w wyniku ewolucji, podobnie jak wyprostowana pozycja ciała i chwytny kciuk.

Głównym pojęciem teorii ewolucyjnej jest dobór naturalny", czyli założenie, że zwierzęta mające cechy, które pomagają im przeżyć i rozmnażać się. przekazują te cechy swojemu potomstwu. Nowe cechy, najlepiej sprawdzające się w danym środowisku

la definicja doboru naturalnego jest lak nietypowa, ze warto się zapoznać i z inną. podawaną przez Edwarda O. Wilsona, jednego z najwybitniejszych biologów ewolucyjnych: „Dobór naturalny |lo] różnice w liczbie potomstwa przekazywanego następnemu pokoleniu przez rożne typy genetyczne należące do tej samej populacji. Ten podstawowy mechanizm, odkryty przez Darwina, jest uważany dzisiaj za główną silę kierującą cwo-lacją'. (E. O. Wilson (2001). Socjobiologia. Poznań: Zysk i S-ka. s. 348) - przyp. red. meryt.

(nazywane adaptacjami), zastępują cechy mniej przydatne. Delfiny są ssakami blisko spokrewnionymi z krowami, jednak ich nogi w wyniku ewolucji przekształciły się w płetwy, ponieważ taki kształt jest lepiej przystosowany do życia pod wodą.

Darwin zakładał, że skoro ciało zwierzęcia kształtuje się w wyniku selekcji naturalnej, podobnie kształtuje się jego mózg. Pszczoły potrzebują mózgu, który potrafi odczytać wskazówki innej pszczoły, kierujące do najbliższego kwiatu, natomiast wilk - mózgu, który potrafi odczytać sygnały agresji, wysyłane przez innego wilka. Mimo że większość naukowców - behawiorystów

PODOBNY GRYMAS GNIEWU U RÓŻNYCH GATUNKÓW SSAKÓW

Karol Darwin uważał, że niektóre ludzkie i zwierzęce grymasy mają wspólne źródła. Szczerzenie zębów służyło do odstraszania potencjalnych napastników, lym samym chroniło zarówno zwierzę, jak i człowieka przed alakiem.