badania3

I). Chlebna-Sokul, I). Kardas-Sohantka

niekiedy może być związane z dietą (np. buraki powodują zabarwienie różowe) lub stosowaniem leków.

Mocz od początku mętny występuje w zakażeniach układu moczowego oraz przy dużej ilości moczanów. Nieprawidłowe zabarwienie od pomarańczowego do brunatnego występuje przy gorączce, odwodnieniu, niedokrwistości hemolitycznej; zdecydowanie czerwony kolor zdarza się w hematurii (erytrocyturii) i hemoglobinurii; ciemnobrązowy mocz wskazuje na wydalanie bilirubiny w żółtaczce miąższowej lub zaporowej.

Odczyn moczu jest lekko kwaśny, pH wynosi 6,2 ± 0,5. Zwiększenie pH może być spowodowane dietą wegetariańską lub zakażeniem dróg moczowych przez drobnoustroje inne niż Es-cherichia coli.

Białko może niekiedy występować w moczu dzieci zdrowych w minimalnych ilościach; za prawidłowe uważa się wydalanie do 150 mg w ciągu doby. Szczególnie może się pojawić w czasie gorączki, po wysiłku oraz jako wynik postawy stojącej (białkomocz ortostatyczny). Znaczniejsza proteinuria wymaga przeprowadzenie szerszej diagnostyki.

Obecność cukru w moczu (glikozuria) wskazuje na zwiększone stężenie glukozy we krwi (przyczyna pozanerkowa, najczęściej w przebiegu cukrzycy) lub uszkodzenie kanalika bliższego (przyczyna nerkowa).

Diagnostycznie ważnymi barwnikami żółciowymi w moczu są urobilinogen i bilirubina. W warunkach prawidłowych nie stwierdza się obecności bilirubiny w moczu. Brak urobilinogcnu świadczy o tym, że bilirubina nic przedostaje się do jelit, nie jest wchłaniana zwrotnie i przekształcana w urobilinogen wydalany z moczem; taka sytuacja ma miejsce w żółtaczce zaporowej. Wzmożone wydalanie urobilinogenu może świadczyć o zwiększonej hemolizie lub uszkodzeniu komórki wątrobowej.

Wykrycie ketonurii i jej półilościowe określenie może mieć znaczenie w przypadkach cukrzycy, a także w głodzeniu lub uporczywych wymiotach.

Badanie mikroskopowe odwirowanego osadu świeżego moczu powinno wykazać jedynie niewielką liczbę komórek i innych elementów upostaciowanych, przedostających się z różnych odcinków układu moczowego. W czasie choroby liczba komórek wzrasta, co może ułatwić ustalenie lokalizacji zmian i charakteru uszkodzenia.

Stwierdzenie leukocyturii wskazuje na zakażenie dróg moczowych; hematuńa (erytrocyturia) może wynikać z chorób nerek (m. in. zapalenie kłębków nerkowych) lub dróg moczowych (m. in. odmiedniczkowe zapalenie nerek, kamica). Wałeczki są walcowatymi tworami skoagulowanego białka i stanowią odlewy kanalików nerkowych; ich obecność w moczu jest dowodem, że białkomocz ma swe pochodzenie w nerkach. U osób zdrowych można stwierdzić jedynie pojedyncze wałeczki szkliste.

W pewnych sytuacjach konieczna jest ilościowa ocena wydalanych z moczem elementów morfotycznych. Badanie to wykonuje się po zebraniu moczu z 12 godzin (liczba Addisa). Prawidłowo liczba poszczególnych skłądników morfotycznych osadu moczu po przeliczeniu na dobę wynosi: wałeczki szkliste (łącznie z komórkami nabłonka okrągłego) do 100 000, erytrocyty do 2 000 000, leukocyty do 5 000 000.

Mocz do badania bakteriologicznego można pobierać metodą strumienia środkowego lub, wyjątkowo, cewnikiem oraz poprzez nakłucie nadłonowe pęcherza.

Bakteriomocz 10* - 10⁴/ml przemawia za zanieczyszczeniem, między 10⁴ - 10^/ml za zakażeniem, natomiast wyniki powyżej 10^J/ml ocenia się zawsze jako patologiczne (“znamienny bakteriomocz"). W interpretacji wyników duże znaczenie ma rodzaj flory patogennej oraz wynik badania ogólnego moczu i objawy kliniczne.

Stężenie jonów w surowicy i moczu (jonogram)

W surowicy najczęściej określane są stężenia: sodu, potasu, wapnia, fosforu nieorganicznego i magnezu. Obniżenie lub podwyższenie stężeń jonów, w stosunku do przyjętych za prawidłowe (zachwianie homeostazy), prowadzi do zaburzeń ogól-

105