Bez nazwy

196 V. Redakcja tekstu

uczonych o niekwestionowanym autorytecie, dane głównego urzędu statystycznego, rezultaty własnych badań uporządkowane w tabelach, w aneksie. Zamiast cytować jakiegoś Savoya, lepiej byłoby napisać: „można przyjąć, że dwie osoby na trzy...”.

Reguła 3 - Zakłada się, że autor podziela pogląd wyrażony w cytowanym fragmencie, chyba że został on opatrzony na początku lub na końcu krytycznym komentarzem.

Reguła 4 - Autor i źródło (drukowane lub rękopiśmienne) każdego cytatu muszą być wyraźnie wskazane. Można to zrobić na różne sposoby:

a)    umieszczając w tekście odsyłacz do przypisu, zwłaszcza gdy mowa o autorze wymienianym po raz pierwszy,

b)    umieszczając nazwisko autora i rok wydania dzieła w nawiasie, po cytacie (zob. V.4.3),

c)    umieszczając w nawiasie numer strony, gdy cały rozdział lub cała praca dotyczą tego samego dzieła danego autora. Na przykład tablica 16 pokazuje, jak może wyglądać strona pracy zatytułowanej Problem epifanii w „Portrecie¹¹ Jamesa Joyce'a: na początku autor wyraźnie wskazał wydanie dzieła, z którego korzysta, dla wygody poprzestając na przekładzie¹ cytowanym w tekście z numerami stron w nawiasie, podczas gdy literatura przedmiotu jest cytowana w przypisie.

Reguła 5 - W miarę możliwości cytaty ze źródeł powinny być sporządzane na podstawie edycji krytycznej lub wydania najbardziej godnego zaufania. W pracy na temat Balzaka nie polecałbym podawania numerów stron za wydaniem Livre de Poche; należałoby odsyłać przynajmniej do dzieł wszystkich wydanych w Pleiade.Jest przyjęte, że w wypadku autorów antycznych i klasycznych wystarczy podać rozdział, księgę i werset dzieła (zob.: III.2.3). W przypadku dzieł współczesnych, jeśli jest wiele edycji,

' Umberto Eco cytuje przekład Cesarego Pavesego; w polskim tłumaczeniu wykorzystano przekład Jerzego Jarniewicza - James Joyce, 1’ortrel artysly w wieku młodzieńczym, przekład, posłowie i przypisyjerzyjarniewicz, Kraków, ZNAK, 2005 (przyp. tłum.).

powinno się korzystać albo z wydania pierwszego, albo z ostatniego poprawionego, zależnie od potrzeby. Cytuje się z pierwszego wydania, jeśli następne były tylko przedrukami, z ostatniego -jeśli zawiera poprawki, dodatki, uaktualnienia. W każdym wypadku należy zaznaczyć, że istnieje pierwsze i n-te wydanie, za którym się cytuje (zob.: III.2.3).

Reguło 6 - Kiedy przedmiotem badań jest autor obcy, należy go cytować w języku oryginalnym. Jest to ścisła reguła, gdy chodzi o dzieła literackie. W takich wypadkach może być niekiedy użyteczne przytoczenie również tłumaczenia w nawiasie lub w przypisie. Zdaj się w tej kwestii na wskazówki promotora. Jeśli nie analizujesz stylu literackiego danego autora, ale chcesz precyzyjnie odczytaćjego myśl, dla której ważne są różne niuanse językowe (na przykład w komentarzach do dzieł filozoficznych), dobrze jest pracować na oryginalnym tekście obcojęzycznym, ale dobrze by było również dodać w nawiasie lub przypisie tłumaczenie, ponieważ stanowi ono twoją próbę interpretacji. Wreszcie, również wtedy gdy cytujesz autora obcego tylko po to, by podać za nim informację, dane statystyczne, historyczne lub ogólną opinię, możesz użyć tylko dobrego przekładu albo wręcz przetłumaczyć dany fragment, nie zmuszając czytelnika do ciągłych zmian języka. Wystarczy, jeśli dokładnie podasz oryginalny tytuł i wyjaśnisz, z którego tłumaczenia korzystasz. Wreszcie, może się zdarzyć, że omawiając obcego autora, niezależnie od tego, czy był on poetą czy prozaikiem, będziesz analizował nie tyle jego styl, ile poruszane przez niego kwestie filozoficzne. Również w takich wypadkach możesz uznać, zwłaszcza jeśli cytaty są liczne i długie, że wystarczy odesłać do dobrego tłumaczenia, dzięki czemu wywód stanie się płynniejszy; z kolei krótkie fragmenty będziesz przytaczał w oryginale tylko wtedy, kiedy będziesz chciał podkreślić szczególne użycie jakiegoś słowa. Z takim przypadkiem mamy do czynienia w tablicy 16 przedstawiającej analizę tekstu Joycea. Zobacz także punkt „c” reguły 4.