Bez nazwy

198 V. Redakcja tekstu

Reguło 7 - Odesłanie do autora i dzieła musi być jasne. Zrozumiesz, o co chodzi, czytając poniższy przykładowy akapit (błędny):

Zgadzamy się z Vasquezem. który utrzymuje, że „badany problem jest daleki od rozwiązania"¹ i, mimo opinii Brauna, którego zdaniem „światło zostało ostatecznie rzucone na ten wieloletni spór”, zgadzamy się z naszym autorem, że „wiele jeszcze zostało do zrobienia, zanim osiągnie się zadowalający poziom wiedzy".

Pierwszy cytat jest z pewnością z Vasqueza, a drugi z Brauna, ałe trzeci jest w rzeczywistości z Vasqueza, czego z kontekstu niepodobna stwierdzić. Zważywszy, że w przypisie 1 odsyłaliśmy do pierwszego cytatu z Vasqueza na stronie 160 jego dzieła, powinniśmy założyć, że także trzeci cytat pochodzi z tej samej strony tej samej książki. A jeśli trzeci cytat byłby z Brauna? Oto jak należało zredagować ten fragment:

Zgadzamy się z Vasquezem, który utrzymuje, że „badany problem jest daleki od rozwiązania"² i, mimo opinii Brauna, którego zdaniem „światło zostało ostatecznie rzucone na ten wieloletni spór"³, zgadzamy się z naszym autorem, że „wiele jeszcze zostało do zrobienia, zanim osiągnie się zadowalający poziom wiedzy"⁴.

Zauważ, że w przypisie 4 napisałem Vasquez, op. cit., s. 161 .Jeśli zdanie znajdowałoby się na stronie 160, napisałbym po prostu: Vasquez, ibidem. Popełniłbym jednak błąd, gdybym umieścił ibidem, nie precyzując, że chodzi o Vasqueza, bo znaczyłoby to, że zdanie znajduje się na stronie 345 przywołanej wyżej książki Brauna. „Ibidem" znaczy „w tym samym miejscu” i tego wyrażenia można używać tylko wtedy, kiedy chce się powtórzyć odwołanie z poprzedniego przypisu. Jeśli jednak w tekście, zamiast pisać „zgadzamy się z naszym autorem”, napisałbym „zgadzamy się z Vasquezem” i chciałbym odesłać jeszcze raz na stronę 160, mógłbym w przypisie napisać po prostu „ibidem". Pod jednym warunkiem: że o Vasqu-ezie i jego dziele była mowa kilka linijek wcześniej, a przynajmniej na tej samej stronie. Jeśli Vasquez pojawił się dziesięć stron wcześ-

¹ Roberto Vasquez, Fuzzy Concepts, London, Faber, 1976, s. 160.

² Roberto Vasquez, Fuzzy Concepts, London, Faber. 1976, s. 160.

⁵ Richard Braun, Logik and Frkenntnis, Mtinchen, Fink. 1968, s. 345.

⁴ Vasquez, op. cit., s. 161.

niej, znacznie lepiej przytoczyć w przypisie cały zapis bibliograficzny, albo co najmniej skrót „Vasquez, op. cit., s. 160”.

Reguło 8 - Jeśli cytat nie przekracza dwóch lub trzech linijek, można go włączyć do akapitu, wyróżniając cudzysłowem, jak właśnie czynię przywołując Campbella i Ballou, którzy powiadają, że „cytaty, które nie przekraczają trzech linijek maszynopisu, powinny być wyodrębnione cudzysłowem i włączone do tekstu”'. Kiedy jednak cytat jest dłuższy, lepiej umieścić go w osobnym akapicie (jeśli w tekście stosuje się podwójną interlinię, w cytacie wystarczy półtorej linijki odstępu). W tym wypadku cudzysłów nie jest konieczny, ponieważ jest oczywiste, że wszystkie tak wyodrębnione fragmenty są cytatami; nie należy jednak stosować tego systemu dla naszych spostrzeżeń i uwag uzupełniających (które powinny pojawiać się w przypisie). Oto przykład podwójnego cytatu włączonego do tekstu^{1 2}:

Jeśli cytat jest dłuższy niż trzy linijki maszynopisu, powinien zostać wyodrębniony z akapitu lub znaleźć się w osobnym akapicie, z pojedynczą interlinią... Podział cytowanego dzieła na akapity powinien zostać zachowany. Akapity, które w tekście oryginalnym następują bezpośrednio po sobie, pozostają oddzielone pojedynczą interlinią, tak jak kolejne linijki akapitu. Akapity' pochodzące z dwóch różnych źródeł i nieodseparowane od tekstu komentarza, powinny zostać oddzielone podwójną interlinią³.

Wcięcie jest używane do wyodrębnienia z tekstu długich cytatów'... Nie uży-w'a się wówczas cudzyslowówT

W. G. Campbell. S.V. Ballou. Form and Style, Boston. Houghton Mifflin, 1974, s. 409.

Czytasz teraz stronę drukowaną (a nie maszynopis), w której zamiast mniejszej interlinii zastosowałem mniejszy rozmiar czcionki (maszyna do pisania nie daje takiej możliwości). Mniejsza czcionka na tyle się wyróżnia, że, jak zobaczysz w' dalszych partiach książki, nie trzeba nawet stosować wcięcia akapitu; wystarczy wyodrębnić cały akapit napisany mniejszą czcionką, poprzedzając go i zamykając wersem odstępu. Tutaj został on wyróżniony wcięciem po to, by zwrócić mvagę na użyteczność takiego zabiegu w maszynopisie.

Campbell. Ballou, op. cit., s. 40.

' P.G. Perrin, An lndex to English, 4. wyd., Chicago, Scott, Foresman and Co., 1959. s. 338.