Bez nazwy

198 V. Redakcja tekstu

Reguła 7 - Odesłanie do autora i dzielą musi być jasne. Zrozumiesz, o co chodzi, czytając poniższy przykładowy akapit (błędny):

Zgadzamy się z Vasquezem, który utrzymuje, że „badany problem jest daleki od rozwiązania"¹ i, mimo opinii Brauna, którego zdaniem „światło zostało ostatecznie rzucone na ten wieloletni spór”, zgadzamy się z naszym autorem, że „wiele jeszcze zostało do zrobienia, zanim osiągnie się zadowalający poziom wiedzy".

Pierwszy cytat jest z pewnością z Vasqueza, a drugi z Brauna, ale trzeci jest w rzeczywistości z Vasqueza, czego z kontekstu niepodobna stwierdzić. Zważywszy, że w przypisie 1 odsyłaliśmy do pierwszego cytatu z Vasqueza na stronie 160 jego dzieła, powinniśmy założyć, że także trzeci cytat pochodzi z tej samej strony tej samej książki. A jeśli trzeci cytat byłby z Brauna? Oto jak należało zredagować ten fragment:

Zgadzamy się z Vasquezem. który utrzymuje, że „badany problem jest daleki od rozwiązania"² i, mimo opinii Brauna, którego zdaniem „światło zostało ostatecznie rzucone na ten wieloletni spór"³, zgadzamy się z naszym autorem, że „wiele jeszcze zostało do zrobienia, zanim osiągnie się zadowalający poziom wiedzy”⁴.

Zauważ, że w przypisie 4 napisałem Vasquez, op. cit., s. 161 .Jeśli zdanie znajdowałoby się na stronie 160, napisałbym po prostu: Vasquez, ibidem. Popełniłbym jednak błąd, gdybym umieścił ibidem, nie precyzując, że chodzi o Vasqueza, bo znaczyłoby to, że zdanie znajduje się na stronie 345 przywołanej wyżej książki Brauna. „Ibidem” znaczy „w tym samym miejscu” i tego wyrażenia można używać tylko wtedy, kiedy chce się powtórzyć odwołanie z poprzedniego przypisu. Jeśli jednak w tekście, zamiast pisać „zgadzamy się z naszym autorem”, napisałbym „zgadzamy się z Vasquezem” i chciałbym odesłać jeszcze raz na stronę 160, mógłbym w przypisie napisać po prostu „ibidem". Pod jednym warunkiem: że o Vasqu-ezie i jego dziele była mowa kilka linijek wcześniej, a przynajmniej na tej samej stronie. Jeśli Vasquez pojawił się dziesięć stron wcześniej, znacznie lepiej przytoczyć w przypisie cały zapis bibliograficzny, albo co najmniej skrót „Vasquez, op. cit., s. 160”.

Reguła 8 - Jeśli cytat nie przekracza dwóch lub trzech linijek, można go włączyć do akapitu, wyróżniając cudzysłowem, jak właśnie czynię przywołując Campbella i Ballou, którzy powiadają, że „cytaty, które nie przekraczają trzech linijek maszynopisu, powinny być wyodrębnione cudzysłowem i włączone do tekstu”⁵. Kiedy jednak cytat jest dłuższy, lepiej umieścić go w osobnym akapicie (jeśli w tekście stosuje się podwójną interlinię, w cytacie wystarczy półtorej linijki odstępu). W tym wypadku cudzysłów nie jest konieczny, ponieważ jest oczywiste, że wszystkie tak wyodrębnione fragmenty są cytatami; nie należy jednak stosować tego systemu dla naszych spostrzeżeń i uwag uzupełniających (które powinny pojawiać się w przypisie). Oto przykład podwójnego cytatu włączonego do tekstu⁶:

Jeśli cytat jest dłuższy niż trzy linijki maszynopisu, powinien zostać wyodrębniony z akapitu lub znaleźć się w osobnym akapicie, z pojedynczą interlinią... Podział cytowanego dzieła na akapity powinien zostać zachowany. Akapity, które w tekście oryginalnym następują bezpośrednio po sobie, pozostają oddzielone pojedynczą interlinią, tak jak kolejne linijki akapitu. Akapity pochodzące z dwóch różnych źródeł i nieodseparowane od tekstu komentarza, powinny zostać oddzielone podwójną interlinią⁷.

Wcięcie jest używane do wyodrębnienia z tekstu długich cytatów... Nie używa się wówczas cudzysłowów'⁸.

Roberto Vasquez, Fuzzy Concepls, London, Faber, 1976, s. 160.

Roberto Vasquez, Fuzzy Concepls, London, Faber. 1976, s. 160.

Richard Braun, Logik und Erkenntnis, Miinchen, Fink. 1968, s. 345.

^: W. G. Campbell. S.V. Ballou. honn and Style, Boston. Houghton Miflflin, 1974, s. 409.

Czytasz teraz stronę drukowaną (a nic maszynopis), w której zamiast mniejszej interlinii zastosowałem mniejszy rozmiar czcionki (maszyna do pisania nie daje takiej możliwości). Mniejsza czcionka na tyle się wyróżnia, że, jak zobaczysz w dalszych partiach książki, nie trzeba nawet stosować wcięcia akapitu; wystarczy wyodrębnić cały akapit napisany mniejszą czcionką, poprzedzając go i zamykając wersem odstępu. Tutaj został on wyróżniony wcięciem po to, by zwrócić uwagę

na użyteczność takiego zabiegu w maszynopisie.

Campbell. Ballou, op. cit., s. 40.

' P.G. Perrin.An lndex to English, 4. wyd., Chicago, Scott, Foresman and Co., 1959, s. 338.