Choroby lasu0008 jpeg

Klimat

Charakterystyka warunków termicznych i wilgotnościowych Polski wynika z położenia I geograficznego naszego kraju - pomiędzy basenem Morza Bałtyckiego a równoleżnikowo uformowanymi pasmami wysokich gór (Sudety, Karpaty), jak i z oddziaływania dwóch wielkich układów klimatycznych - kontynentalnego ze wschodu oraz morskiego z zacho- I du (przejściowo również klimatu śródziemnomorskiego z południa i kontynentalnego suchego z południowego wschodu). Warunki klimatyczne, między innymi, miały istotny wpływ na ukształtowanie na przestrzeni dziejów takiego, a nie innego występowania poszczególnych gatunków drzew, na ich zmieszanie i strukturę tworzonych drzewostanów.

Duża zmienność opadów atmosferycznych sprawia, że w pewnych rejonach kraju drzewa I cierpią z niedostatku wilgoci (np. w pasie od Torunia do Płońska, w dolinie Górnej Odry, I w Poznańskiem, gdzie średnia wieloletnia wynosi poniżej 500 mm), w innych zaś ilość opa- I dów przekracza wartości średnie (np. w rejonach górskich, w pasie nadmorskim, gdzie śred- I nia wieloletnia wynosi ponad 700 mm, osiągając lokalnie nawet 2000 mm). Podobnie zróżni- I cowana jest charakterystyka rozkładu temperatur powietrza - od skrajnie niskich temperatur w^r rejonie Suwalszczyzny (np. -32°C na przełomie stycznia i lutego 1956 r.), do najwyższych w- kraju temperatur powietrza w rejonie Słubic (np. 38°C w połowie lipca 1959 r.).

Jakkolwiek drzewa i krzewy naszej strefy geograficznej rosnące w granicach swego naturalnego występowania dzięki procesowi „hartowania" (zamiana skrobi w tłuszcze i cukry) wytrzymują niskie temperatury, jednak w przypadku temperatur ekstremalnych lub nagłych ich zmian znacznie cierpią, a nawet giną. Istotną rolę w kształtowaniu kondycji zdrowotnej drzew odgrywają wczesne i późne przymrozki, a także rzadziej

brane pod uwagę mgły. Czynniki pogodowe mają również istotny w^rptyw na przebieg aktywności biochemicznej mikroorganizmów' glebowych i ryzosferowych, kształtując w ten sposób dyspozycyjność drzew na różne czynniki stresowe. To wysokie temperatury powietrza i gleby w’ 1947 r. w' Karpatach doprowadziły do przesuszenia systemów korzeniowych świerków, co przy ciągłej transpiracji koron zakłóciło bilans wodny drzew'. Okazało się to istotnym czynnikiem stresowym dla I drzew', spowodowało osłabienie ich żywotności oraz w konsekwencji przyczyniło do ataku kornika drukarza, rozwoju choroby I opieńkowej i całego szeregu procesów I szkodotwórczych. Wynikiem tego pierwotnego oddziaływania czynników klimatycznych, a w' dalszej kolejności narastającego j

Najpierw zamierały pędy wierzchołkowe I

■"li l/.iaływania imisji przemysłowych, było zamieranie całych drzewostanów i powstawanie zjawisk nazywanych zamieraniem lasu.

< dęba ¹ ■ --I >a powstaje w wyniku skomplikowanych procesów ze skały macierzystej oraz produk-

•    a przemiany materii organizmów żywych. Jest produktem wielokierunkowych oddzia-i u ań lito-, hydro-, atmo- i biosfery. Jej podstawowe funkcje, to udział w produkcji bioma-

w mineralizacji i hiunifikacji materii organicznej, magazynowanie próchnicy, kształto-auie tempa przepływał energii, udział w krążeniu wody i wielu ważnych pierwiastków; i. ikże oddziaływanie na przebieg procesów samoregulacyjnyeh w ekosystemie.

<) wartości gleby dla właściwego wzrostu drzew decyduje występowanie w niej w^rody oraz "/.puszczalnych soli związków mineralnych i organicznych, zwanych biogenami. Spośród miii podstawową rolę odgrywają sole azotowe i fosforowe, zaś wśród poszczególnych pier-i l i ków: wapń, potas, magnez, siarka oraz mangan, żelazo, chlor, cynk, wanad (niezbędne fotosyntezie), molibden, bor, kobalt, żelazo (nieodzowne dla przemian związków azoto-v di). Ich obecność w glebie i udział we wszystkich cyklach przetwarzania materii organiczni \\ oraz przepływu energii w ekosystemie wynika z przemian mikrobiologicznych i bioche-.....y.nych nieustannie zachodzących w środowisku glebowym. Związki odżywcze, będące

■    i że końcową fazą mineralizacji szczątków organicznych znajdujących się w glebie, nie by-i iy przez rośliny pobierane, gdyby nie obecność atmosfery glebowej i wody oraz istnienie

Wygłodzona, lecz dzielna

•i Ipowiednieh mechanizmów' biernego i czynnego transportu z gleby do roślin. Mechanizmy r funkcjonują także pomiędzy poszczegól--1 \ 11 ii komórkami i organami.

Ili ak w glebie (w roztworze glebowymi) po izezególnych biogenów w istotny sposób wpływa na przebieg procesów' biologicznych zarówno w poszczególnych organach, lut i w całej roślinie. Objawami niedoboru lub nadmiaru związków' odżywczych w gle-

........ zniekształcenia poszczególnych części

i np Iz całych drzew, przebarwienia, nekrozy.

/różnicowanie występowania i zasobności i n Twiasl ków biogennych w^r poszczególnych i i.icli gleb wynika z rodzaju skały macie-■i ej i przebiegu procesów glebowych .....il wraz z warunkami wilgotnościowymi

■    l> głównym czynnikiem warunkującym mieszczenie roślinności leśnej. Rówmo-

nie jednak gleba nieustannie zmienia się

*    kulek oddziaływania roślinności leśnej,

17