Choroby lasu0044 jpeg

„I gniazdem są owadów, i gajów okrasą ”

charakter bytowania grzybów endofitycz-nych, bytujących w zdrowych tkankach roślinnych bez wywoływania symptomów obecności. Zalicza się do nich m.in. grzyby powodujące przedwczesne opadanie igieł sosny.

Przedwczesne i masowe opadanie igieł sosny było jednym z niepokojących symptomów' obserwowanych w uprawach i drzewostanach w naszym kraju począwszy od lat siedemdziesiątych, zaś w okresie ostatnich kilku lat występuje lokalnie w' sposób wzmożony i dotyczy nawet 25% drzew. Również w Europie Zachodniej w' latach sześćdziesiątych odnotowano podobne objawy choroby miodnikowej. Zjawisko to można nazwać przedwczesnym, ponieważ dotyczy igieł ubiegłorocznych, objawy obserwowano są już w sierpniu, a po zimie następnego roku pędy pozbawione są całkowicie igieł. Pewne podobieństwo do symptomów' na igłach jednorocznych powodowanych przez grzyby wywołujące tzw. osutkę wiosenną (Lopho-dermium sedidiosum) skłoniło do nazwania tej choroby w podręcznikach fitopatologii jesienną osutką igieł sosny.

Zamieranie i odpadanie w okresie jesiennym igieł trzeciego rocznika w obecnych warunkach jest dla sosny zwyczajnej zjawiskiem naturalnym, jakkolwiek ich pozostawianie na pędzie i udział w^re wzroście drzew⁷ nie należy do rzadkości i świadczy o dobrej kondycji drzewa i braku czynników⁷ stresowych. Wzmożone opadanie igieł dwuletnich w wieku uprawy budzi niepokój, gdyż przypuszcza się, że może w⁷ istotny sposób wpływać zarówno na obniżenie jakości cech hodowlanych, jak i na zmniejszenie odporności drzew⁷ na czynniki abiotyczne i biotyczne. Wiadomo bowiem, że igły dwuletnie sosny zwyczajnej w⁷ uprawie siedmioletniej na siedlisku BMśw uczestniczą w⁷ kształtowaniu 51% bieżącego przyrostu wysokości drzew oraz 70% bieżącego przyrostu ich grubości. Brak rocznika dwuletniego igieł może mieć określone konsekwencje gospodarcze z uwagi na trzykrotnie większy wpływ tych igieł, w⁷ porównaniu z igłami jednorocznymi, na sumaryczną wielkość przyrostu grubości i miąższości drzew. Wykazano również, że drzewa pozbawiane części igieł w koronie, rosnąc w warunkach stresu huby korzeni, szybciej i w⁷ większym stopniu ulegają chorobie niż drzew⁷a niedefoliowane.

Jedną z wymienianych w⁷ literaturze przyczyn przedwczesnego zrzucania starszych igieł jest równoczesne oddziaływanie imisji przemysłowych, jednak wydaje się, że podobnie jak niedostatek związków⁷ biogennych w⁷ glebie czy susza, jest to czynnik wtórny, przyspieszający pojawianie się symptomów⁷ chorobowych. Silne skażenie imisjami wpły-

89