Choroby lasu0004 jpeg

Luk gospodarczy może być różnorodny

bie w celu określenia zagrożenia drzew czy też coraz powszechniejsze wprowadzanie do praktyki gospodarczej bezpiecznych metod biologicznych. Z myślą o przyszłości, o zachowaniu bioróżnorodności, istnieją prowadzone od lat i wyłączone z pozyskania drzewa doborowe i drzewostany nasienne, tworzone są banki genów, chronione cenne obiekty rezerwatowe. „Ekologizacja leśnictwa” jest od lat znanym i rozumianym pojęciem, sposobem postępowania i gospodarowania.

Wiele zagrożeń lasu może być skutecznie minimalizowanych przez służby ochrony lasu. Leśnictwo jest przygotowane do prognozowania występowania zagrożeń, prowadzenia profilaktyki i podejmowania uzasadnionych gospodarczo zabiegów ochronnych. Tam, gdzie możliwa jest ingerencja leśnika mająca na celu ograniczanie i rozpraszanie ryzyka wystąpienia chorób - lasy przetrwają. Leśnictwo nie jest natomiast w stanie w pełni skutecznie przeciwstawiać się globalnym zmianom klimatycznym, utrzymującym się, a okresowo narastającym, zanieczyszczeniom powietrza czy klęskom żywiołowym.

Ekologiczne, produkcyjne i społeczne wartości lasów determinują ich szczególną rolę - zarówno w krajobrazie rolno-leśnym, jak i w życiu społeczeństw. Dlatego właśnie gospodarkę leśną musi cechować wielofunkcyjny i wielkoobszarowy charakter oraz horyzont czasowy wykraczający poza cykl produkcyjny drzewostanów. Na lasy oddziałuje wiele znanych czynników zewnętrznych - lecz równie wiele mechanizmów i zachowań poszczególnych komponentów lasu nadal pozostaje tajemnicą. Utrudnia to precyzyjne określenie stanu lasu, stopnia jego rozwoju, jak i celów leśnictwa w przyszłości. To pełne pokory podporządkowanie naturze powoduje, że realizacja zadań zakładanych w różnych programach polityki i gospodarki leśnej może być rozpatrywana jedynie w kategoriach prawdopodobieństwa. Nieprzewidywalność oddziaływań i możliwość wystąpienia różnych stanów jest podstawowym kanonem nowego modelu funkcjonowania gospodarstwa leśnego, opisywanej modelem lasu celowego. W modelu tym procesy chorobowa postrzegane są jako zjawisko naturalne w ekosystemie leśnym.

Jakie są zatem podstawy takiej tezy i jakie skutki ona wywołuje?

H

Ekologiczne podstawy leśnictwa

Większa różnorodność to większa stabilność

- tradycyjne hasło ekologów

Określenie stanowiące tytuł tej pracy - „choroby lasu” - jest terminem trudnym do jednoznacznego zdefiniowania, gdyż łączy w sobie zarówno nieprecyzyjne określenie „choroby”, jak i skomplikowane funkcjonalnie pojęcie „las”. Dla uproszczenia „lasem” nazywany jest ekosystem, gdzie w wyodrębnionej przestrzeni oddziałują wzajemnie swoiste dla danego regionu żywe organizmy roślinne (jako główne drzewiaste), zwierzęta, grzyby, mikroorganizmy oraz elementy przyrody nieożywionej. Ich oddziaływanie na siebie jest bardzo elastyczne, co z jednej strony wynika ze specyficznych cech utrwalonych genetycznie, z drugiej zaś z modyfikującego wpływui przystosowań środowiskowych. Pomiędzy elementami ekosystemu zachodzi nieustanna wymiana materii -od poziomu organizmów samożywnych do poziomu organizmów cudzożywmych. Dzięki energii słonecznej następuje stały dopływ' energii a następnie jej przepływ od producentów do reducentów. Na każdym z poziomów ekosystemu oznacza to rówmocześnie odbiór i przetwarzanie informacji. Każde zakłócenie w przebiegu tych procesów prowadzi do powstawania nowych stanów⁷ będących źródłem kolejnych zmian funkcjonalnych.

Zależnie od stopnia nasilenia zakłóceń i zdolności tolerancyjnych poszczególnych organizmów⁷ ich możliwości adaptacyjne umożliwiają lub nie pozwalają na dalsze uczestniczenie w⁷ ciągu danego etapu procesu lasotwórczego. Z punktu widzenia przyrody jest to naturalny cykl przemian ekologicznych, związanych z konkurencją, selekcją, regeneracją, starzeniem się, sukcesją, a zatem ze strategią przetrwania w^r poddawanym nieustannym zmianom ekosystemach leśnych.

Przypomnieć w⁷ tym miejscu należy jedne z najważniejszych zasad ekologicznych, określających zakres funkcjonowania ekosystemów⁷ - czyli tzw kanony biocenotyczne:

- zasadę jedności biocenozy i biotopu, która wirnika ze wzajemnego oddziaływania i funkcjonalnych powiązań między tymi czynnikami. Układ taki jest rezultatem warunków ekologicznych ukształtowanych pod wpływem czynników makroklimatycznych i historycznych. Biocenoza, oddziałując na biotop, przekształca go, zmienia jego skład - podobnie jak biotop przekształca warunki środowiska;

zasadę organizacji biocenozy, wskazującą na związki i zależności między poszczególnymi komponentami, określając w⁷ ten sposób jej wielostronną organizacyjną strukturę troficzną;

zasadę autonomii, określającej odrębność terytorialną, integrację wewnętrzną i wzajemne uwarunkowania wszystkich komponentów;

9