sny, dla którego drugim gospodarzem jest topola osika, gatunek cenny z biocenotyczne-go punktu widzenia! Sytuacja taka miała miejsce w 1997 r. na terenie Puszczy Noteckiej, gdzie chorobę stwierdzono na 80% powierzchni upraw- sosnowych. Podobnym przykładem jest tępiony zwykle trzcinnik, którego obecność na pożarzysku może stwarzać przez pewien okres warunki osłonowa dla sadzonek. W przypadku masowego występowania, na przykład wskutek pocięcia i rozdrobnienia kłączy przez frezowanie gleby pod odnowienia, wprowadzane sadzonki (chodziło o modrzew europejski) mogą być zbyt szczelnie osłonięte przez przewyższające je wzrostem pędy trzcinnika (tu: 125 cm wysokości!), co sprzyja wzrostowi wilgotności powietrza i rozwojowi grzybów pasożytniczych (nastąpiło porażenie pędów przez Botrytis cinerea).
Przezorny zawsze ubezpieczony - znane hasto zapobiegliwych
Ze względu na specyfikę powstawania i rozwoju chorób systemów7 korzeniowych drzew7 leśnych, działania zmierzające do ich ograniczania muszą uwzględniać przede wszystkim zagadnienia profilaktyki hodowianej i niezależne od niej uwarunkowania środowiskowe. Nieprawidłowo formujące się systemy korzeniowe drzew mogą być wynikiem niewłaściwego sadzenia, obecności w glebie „podeszwy płużnej” (na gruncie porolnym), czy utrudniającej rozwój korzeni warstwy orsztynu lub rudawca (powstającej w glebach bielicowych na skutek pionowego przemieszczania się i osadzania substancji próchnicowych oraz związków7 żelaza i glinu). W preinfekcyjnej fazie choroby jest to istotny czynnik predyspozycyjny, dlatego należy zwracać szczególną uwagę na właściwe przygotowywanie gleby (stosowanie poglębiacza), staranne sadzenie oraz stosowanie zdrowych sadzonek o korzeniach nieprzesuszonych i zaopatrzonych w7 odpowiednie mikoryzy ek-totroficzne.
Przebieg wTarunków termiczno-wilgotnościowych w7 ciągu całego roku ma oczywisty wpływ na kondycję drzew7 i kształtowanie się zagrożenia infekcyjnego drzewostanów7. W sposób szczególny dotyczy to drzewostanów7 iglastych powstałych w wyniku wielko-powierzchniowych zalesień gruntów porolnych. Łagodne bezśnieżne zimy oraz brak opadów i wysoka temperatura w7 okresie lata sprzyjają chorobie korzeni, a w konsekwencji zwiększeniu liczby drzew zamierających w7 roku następnym. Podobnie w7 drzewostanach z udziałem brzozy - wpływ suszy wiosenno-letniej może wyrażać się zaburzeniami w7 przebiegu procesów7 fizjologicznych drzew7 i sprzyjać zarówno atakowi szkodników7 owadzich, jak i występujących na danym terenie patogenów korzeni. Profilaktyka w7 tym zakresie to przede wszystkim właściwa gospodarka zasobami wodnymi - odtwarzanie starych ciągów7 wodnych, jeziorek, budowra zastawek, pielęgnacja istniejących strumieni i oczek w7odnych.
Wzrost predyspozycji chorobow7ej drzew i zwiększanie areału występowania patogenów korzeni następuje również w7 wyniku okresowych defoliacji koron drzew7 przez owra-dy i zmniejszenia powierzchni asymilacyjnej w7 wyniku utrzymującego się poziomu za-
wiosenna
1993 1994 1995 1996 1997 1998 1999
Kolejność występowania chorób infekcyjnych w uprawach na terenach po pożarze