Choroby lasu0054 jpeg

drzew, stwarza istotne zagrożenie dla innych drzew i dla następnych pokoleń lasu na tym samym obszarze. Znane są przykłady, gdy hubie korzeni ulegają 3-4-letnie uprawy sosnowe wprowadzone na to samo miejsce, w ten sam sposób, po raz trzeci.

Badania systemów korzeniowych wykonane w małych odkrywkach glebowych w drzewostanach na gruntach porolnych wykazały, że korzeniowiec może zasiedlać również korzenie brzóz. Stwarza to nową sytuację przy ocenie zagrożenia chorobowego upraw i drzewostanów, gdyż grzybnia patogenu może traktować korzenie brzóz jako swoisty pomost do przenoszenia infekcji pasożytniczych na korzenie sosny. Ocena makroskopowa pniaków brzozy nie wykazuje zazwyczaj obecności owocników czy grzybni patogenu, natomiast licznie stwierdzane są typowe dla brzozy grzyby saprotroficzne. Również wygląd tych drzew nie wskazuje na porażanie systemów korzeniowych przez patogenu. O rzeczywistym rozmiarze choroby systemów korzeniowych brzóz przekonują dopiero drzewa wywalane przez wiatr, których korzenie są często rozłożone nawet w odległości zaledwie 20 cm od pnia. Należy jednak zauważyć, że w' taki sam sposób korzenie brzóz mogą być zasiedlane przez opieńki. Stawia to w nowym świetle problematykę ochrony przed patogenami korzeni drzewostanów brzozowych oraz sosnowych z udziałem brzozy na gruntach porolnych.

Konsekwencją choroby w drzewostanach na gruntach porolnych jest grupowo zamieranie drzew', wzrost ogólnej predyspozycji chorobowej, zmniejszenie odporności na szkody abiotyczne i czynniki biotyczne. Obniżanie się produkcyjności takich drzewostanów' oraz zmiany strukturalne z gospodarczego punktu widzenia mogą prowadzić do konieczności przedwczesnego usunięcia drzewostanu nawet w wieku 30-40 lat. Ponowne założenie na tym samym terenie, w^: tradycyjny sposób uprawy sosnowej naraża ją na niebezpieczeństwo zniszczenia w jeszcze młodszym wieku.

Samosiewka sosny iv drzewostanie na gruncie porolnym z hubą korzeni -infekcja idórna przez kontakt korzeni

Owocniki H. annosum na przeciętych korzeniach brzozy w malej odkrywce glebowej Opieńkowa zgnilizna korzeni

Opieńkowa zgnilizna korzeni jest dużym problemem gospodarczym przede wszystkim w drzewostanach świerkowych w górach (Sudety, Karpaty) oraz w uprawach gatunków iglastych zakładanych na powierzchniach zrębowych po drzewostanach mieszanych i liściastych. Monolityczne drzewostany świerkowe w regionach górskich powstawały w końcu XIX wieku, gdy realizując zasady leśnictwa ekonomicznego mieszane drzewostany naturalne zastępowane były świerkiem niewiadomego pochodzenia, często z tere-nów niżowych lub z innych stref klimatycznych. Rezultaty takiego postępowania obserwujemy dziś - są to tereny wielu klęsk ekologicznych, których efektem było kompleksowa zjawisko zamierania lasu w Środkowej Europie (Góry Izerskie, Rudawy, Czarny Las).

Chorobę powodują grzyby z rodzaju Armillaria. Na terenie lasów Polski potwierdzono występowanie 4 gatunków' opieniek - opieńki północnej A. borealis, opieńki bulwiastej A. bulbosa (- opieńki żółtotrzonow'ej A. gallica), opieńki maczugowatej A. cepisti-pes i opieńki ciemnej A. ostoyae (=A obscura). Nie wyklucza się jednak, że na obszarach leśnych może występować także opieńka miodowa A. mellea, stwierdzona dotychczas w' zachodniej części kraju na drzewach owocowych poza lasem (szczegółowe badania mogą wykazać na przykład obecność tego gatunku na drzewach w zalesieniach dawnych nieużytków lub usuniętych sadów). Różnicowanie gatunków' opieniek ma istotne znaczenie praktyczne ze względu na ich zróżnicowane preferencje pokarmowe, zasięg

1()<)