Choroby lasu0039 jpeg

wrota do infekcji grzybów. Powierzchnia wystąpienia tego zjawiska wzrosła trzykrotnie i wynosiła ponad 7 tys. ha, głównie na terenie północnej Polski.

Zjawisko zamierania drzew tego cennego gatunku lasotwórczego przybiera coraz większe rozmiary i notowane jest we wszystkich klasach wieku drzewostanów.

Topola

Zróżnicowana odporność różnych kultywarów topoli na choroby (pomór topoli Chondro-plea (Dothichiza) popuka, rak tarezowaty topoli Cemtocystis fimbriata, zgorzel kory Valsa spp., bakteriozy) i szkodniki owadzie (rzemlik topolowiec i osinowiee, przezierniki) znana była w uprawach plantacyjnych od dawna i oprócz cech hodowlanych stanowiła podstawę doboru gatunków' i pochodzeń. Plantacje topolowe z wielu względów przestały cieszyć się zainteresowaniem leśników⁷ i podlegały procesowi przebudowy lub były usuwane. Nieoczekiwane zamieranie drzew na plantacjach, jakie zostało zapoczątkowane w 1996 i trwało do 1998 r., ponownie zwróciło uwagę na problematykę zdrowotności i celowości zakładania upraw plantacyjnych tego gatunku w naszych warunkach klimatycznych.

Zamierające (te większości) topole na plantacji

Głównym powodem złego stanu zdrowotnego topoli były pewne zaszłości decyzyjne i hodowlane w utrzymywaniu i prowadzeniu plantacji topolowych, związane m.in. ze stosowaną w przeszłości więźbą, zaniechaniem wykonywania zabiegów' pielęgnacyjnych oraz utrzymywaniem się stałego „zapasu infekcyjnego” grzybów chorobotwórczych. Pod wpływem niekorzystnego układu czynników pogodowych - wysokiej temperatury powietrza w styczniu i lutym 1996 i 1997 r., okresowego zamarzania i odmarzania gleby w okresie od listopada do kwietnia, stagnowania w^rody, zwłaszcza na terenach powadzi z roku 1997 - zamieranie osłabionych drzew ujawniło się w skali niemal masowej. W łańcuchu przyczyn procesu chorobowego drzew tego gatunku patogeny grzybowa i owady (m.in. pędraki) stały się jednymi z ostatnich sprawców wzmożonego zamierania topoli. Stwierdzono masowa występowanie pomoru topoli, zaś na zamarłych lub zamierających egzemplarzach zwykle obecny był również grzyb Cytospora chrysosperma. Często towarzyszyły im grzyby z rodzaju Nectria, powodujące zrakowacenia pni i gałęzi.

Jak wykazała inwentaryzacja plantacji i drzewostanów topolowych, procesy chorol >n we powstałe na skutek oddziaływania warunków' abiotycznych i patogenów' grzybowych dotyczyły 24% wszystkich powierzchni, natomiast plantacje całkowicie zamierające lub zamarłe stanowiły 5% powierzchni. W związku z tą sytuacją pilnie usuwano chore i zamarłe drzewa, zmierzając równocześnie do ukieunkowanej przebudowy zdrowych jeszcze plantacji.

W roku 1999 wielkość powierzchni występowania chorób grzybowych topoli (543 ha) pozwala sądzić, że zagrożenia istnienia plantacji powoli zaczynają ustępować. Największe szkody utrzymują się wiaściwie jedynie w RDLP Wrocław' (247 ha) i Szczecin (96 ha). W 2000 r. areał zagrożenia wzrósł niemal o 20% i odnosi się także do RDLP Poznań, Krosno i Katowice.

Olsza

Coraz częściej noUwane wzmożone zamieranie olszy (ostatnio na powierzchni 250 ha) budzi niepokój, gdyż wskazuje na znaczne zmiany zachodzące w uw'arunkowaniach wilgotnościowych siedlisk leśnych. Olsza okazuje się być gatunkiem wrażliwym zarówno na dłużej trwające zatapianie, jak i na znaczne obniżenie poziomu wody dostępnej. Reakcja drzew na te zmiany objawia się opóźnieniem wytwarzania liści, ich drobnieniem, zamieraniem pędów' i korzeni. Nie bez znaczenia może być również opisywany wcześniej wpływ' wysokiej temperatury powietrza w okresie zimowym oraz wiosenna susza.

Zamierająca kępa olszy

79