DSCN0371

37

36

nie szybkości skrawania /w porównaniu z narzędziami ze stali szybkotnącej/.

9. METATR WTRftKT,AZira; MTKDŻ

Miedź jest to metal o charakterystycznym c ze rwano* łocis tym w lorze, niepodobnym do kolorów innych metali stosowanych w tech nice. Obok złota miedź jest jedynym pierwiastkiem metalicznym kolorowym, Występuje ona niekiedy w przyrodzie w stanie rodzi, mym /metaliczuym/, dzięki czemu znana była juź w czasach przeć* historycznych. Miedź jest miękka, doskonale plastyczna i ciąg|j wa. Temperatura topnienia jej wynosi 1083°C, masa właściwa okol 8,9* Wielką zaletą miedzi jest duża wytrzymałość mechaniczna, wadą - zła lejnośó. Roztopiona miedź jest gęsta, rozpuszcza w sobie gazy i źle wypełnia formy. Twardość miedzi zależy od jej przeróbki. Podczas obróbki kuźniczej na zimno metal twardnieje, a zmiękczyć go można przez wyżarzanie /550 * 650°C/ i zanurzę* nie w wodzie.

Dzięki wielkiej ciągliwości miedzi można wyrabiać z niej za pomocą walcowania i przeciągania sztaby, taśmy, blachy i druty o różnej średnicy /nawet do 0,03 mm/. Po przeciągnięciu na chb dno otrzymuje się miedź twardą o dużej wytrzymałości mechanice* hej, drut z takiej miedzi przy zginaniu silnie sprężynuje. Po wyżarzeniu /w razie potrzeby/ drut staje się miękki, o mniejszej wytrzymałości, ale większej ciągliwości i podatności do nawijania. Miedź obok srebra jest najlepszym spośród metali przewodnikiem elektryczności i ciepła. Przewodność elektryczna czystej miedzi wynosi 58» praktycznie około 57 m/fl mm^, oporno# właściwa 0,0175*1 mm^ na m. Przewodność gwałtownie zmniejsza sil przy zawartości nawet małej ilości zanieczyszczeń. Bardzo mały opór elektryczny miedzi przy jednoczesne j wytrzymałości mechanicznej i odporności chemicznej powoduje, źe jest ona poszukiwanym materiałem do wyrobu kabli i przewodów elektrycznych. Dzięki wysokiej przewodności cieplnej miedź stosowana jest na kotły do gotowania, urządzenia chłodnicze itp.

Poza tym miedź jest podstawowym składnikiem szeroko używanych stopów technicznych, jak mosiądz, tombak, brąz, spiż,brą-zal, nowe srebro, alpaka, stopy oporowe itp« W otoczeniu suchym miedź nie ulega zmianom. W powietrzu wilgotnym pokrywa się zielonym nalotem, zwanym patyną. Powłoka ta jest ścisła i chroni miedź od dalszej korozji. Związki miedzi są trujące i dlatego nie można używać naczyć z miedzi lub jej stopów do gotowania ani do przechowywania produktów spożywczych. Naczynia te muszą być pocynowane /pobielane/. W wodzie miedź łatwo się utlenia. Sól kuchenna, amoniak i kwasy powodują nadgryzanie metalu. W wysokich temperaturach miedź utlenia się łatwo, podczas topnienia trzeba więc stosować przykrycie ochronne albo dodawać tzw, odtleniacze, np, fosfor /miedź fosforowa/.

Miedź jest podatna do lutowania i spawania, co bardzo ułatwia jej łączenie, ^dobycie rud i produkcja miedzi w Polsce stale wzrasta i rośnie nasz eksport oparty na tym surowcu, jednak nalepy w miarę możności oszczędzać miedź, gdyż jest to metal drogi i na świecie deficytowy /brakujący/. Budy miedzi dość rzadko występują w przyrodzie, a te, które są najbardziej rozpowszechnione, zawierają bardzo niski procent tego cennego metalu, zwykle 1 do 2%, rzadziej do 10#, wyjątkowo rzadko zdarzają się rudy zawierające do 35% miedzi.

Najbardziej rozpowszechnionymi rudami są chalkopiryt i kupryt. Pod względem zasobów miedzi na świecie przodują Stany Zjednoczone Ameryki Północnej, Chile, północna Rodezja i ZSBfi. • Rudy miedzi w Polsce wydobywano początkowo w rejonie Bolesławca i Złotoryi. Obecnie po odkryciu bogatych złóż w Zagłębiu Lubiń-sko-Głogowskim stale wzrasta ich eksploatac ja.

Rudy przed przeróbką hutniczą są w specjalny sposób wzbogacane. Otrzymywanie miedzi hutniczej w zasadzie podobne jest do produkc ji surówki żelaza. Jako paliwo i środek odtleniający stosowany jest koks hutniczy. Pod względem czystości rozróżnia się trzy główne gatunki miedzi:

1/ hutniczą,

2/ rafinowaną,

3/ elektrolityczną.