DSCN0374

42

43

12. METALE RZADZIEJ WYSTĘPUJĄCE W PRZYRODZIE

Mangan jest to metal o barwie szarobiałej, masie właściwej 7,4, temperaturze topnienia około 1260°C. Jest twardy, Mruchy, odporny na wpływy atmosferyczne, używany jako składnik stali, żeliwa oraz na stopy z innymi metalami, np. do materiałów oporowych*

Nikiel jest to metal znany od dawna w Chinach jako składnik stopów z miedzią, a przemysłowo wytwarzany dopiero od połowy XH wieku* Wzrost znaczenia niklu w XX wieku tłumaczy się zastosowaniem go do uszlachetniania stali, do powlekania galwanicznego metali /za pomocą prądu elektrycznego/ w celu ochrony przed korozją, do akumulatorów żelazo-niklowych oraz do produkcji stopów stosowanych w przemyśle, grzejnictwie elektrycznym i do wyrobu monet. Mikiel jest metalem o silnym połysku, barwie srebrzystobiałej, z odcieniem żółtym, masie właściwej około 8,9 i temperaturze topnienia około 1455°C. Daje się dobrze kuć, walcować i ciągnąć, można go lutować, jest magnetyczny, bardzo odporny na działanie środków chemicznych z wyjątkiem mocnych kwasów.

Chrom jest to metal otrzymywany w sposób przemysłowy dopiero w XIX wieku. Wielkie zastosowanie uzyskuje jako dodatek stopowy do stali narzędziowych, ognio- i kwasoodpornych. Pozą tym używany jest do ochronnego powlekania metali /twardość i odporność chemiczna/. Stopy chromu i niklu są stosowane jako materiały oporowe w elektrotechnice* Chrom ma masę właściwą 7,0, temperaturę topnienia około 1890°C, jest srebrzystobiały twardy, grhb ©krystaliczny, odporny na działanie silnych kwasów*

K o b alt jest to metal o barwie czerwonewobiałej, masie właściwej 8,6 i temperaturze topnienia 1490°G; przypomina swoimi własnościami nikiel, jest dość twardy, daje się polerować.

korozję aluminium w miejscach styku z przewodami miedziany^

Ze względu na małą masę właściwą glin jest bardzo pożąda nym tworzywem do produkcji maszyn i silników, zwłaszcza lot^ czych. Zastosowanie jego było do niedawna ograniczone małą twardością i wytrzymałością mechaniczną* Dopiero zastosowany stopów glinu mających wielką wytrzymałość, jak np. duraluminium, umożliwiło zastosowanie go na szerszą skalę. Wydzielaj glinu ze zwykłej gliny jest kosztowne i nieopłacalne, gdy i jj bardzo trudne jest oddzielenie zanieczyszczeń. Do chwili obec. nej więc podstawowym źródłem tego metalu jest ruda zwana bok tem, której wielkie zasoby znajdują się w niemieckiej Repubil ce Demokratycznej, Stanach Zjednoczonych, ZSHR, Francji, na i grzech i we Włoszech* W Polsce uruchomione zostały huty aluni nium w Skawinie pod Krakowem i w Koninie. Produkcję oparto m węgierskich i radzieckich dostawach boksytu. Zawartość czyste go metalu - od 99>0 do 99»9% według HI.

2. Ii a g n e z jest to metal srebrzystobiały, silnie bły» czący. Masę właściwą ma jeszcze niższą niż glin - około 1>7* Temperatura topnienia wynosi 650°C.

Ha powietrzu, zwłaszcza wilgotrym, magnez traci połysk i J krywa się warstwą tlenku. Powłoka ta jest ścisła i chroni ii od dalszych zmian pod wpływem czynników atmosferycznych. Pe®" dukc ja magnezu na skalę przemysłową datuje się od początku A wieku. Magnez na gorąco daje się kuó, tłoczyć, walcować i pi biać narzędziami tnącymi. Podczas obróbki wiórowej chłodzi^ lefy naftą. Magnez zapalony płonie jaskrawym światłem,    df|$j

czemu znajduje zastosowanie do produkcji proszków błyskowy^ używanych w fotografii. W lotnictwie stosowane są stopy mag⁰* zu, tzw. elektrony, poza tym magnez wchodzi w skład wielu |$-pów technicznych. Jako źródło tego metalu służą rudy, a mi^ wicie magnezyt i karnalit, które są przerabiane w piecach ia trycznych.

3* Do metali lekkich, stosowanych w technice od niedawna)¹ liczą się również beryl o masie właściwej 1,85 i ten# turze topnienia 1280°0* Jest to metal bardzo twardy* Beryl * stosowany jako dodatek do brązu, znakomicie zwiększający & własności wytrzymałościowe i sprężystość*