DSCN8880

Jeśli nic potrafimy podczas egzaminu odtworzyć istotnych informacji, mówimy, żc je zapomnieliśmy. Wystarczy jednak często niewielka podpowiedz ze strony egzaminatora, aby przypomnienie, nawet o dużej dokładności i szczegółowości, stało się możliwe. Jest to jednak tylko jedna z możliwych przyczyn zapominania. Do innych zaliczymy zanikanie (zacieranie, atrofię) śladów pamięciowych. Wytworzony odruch warunkowy nie odnawiany przez długi czas, zaniknie. Dotyczy to także umiejętności i nawyków. W pewnej mierze zachodzi to również w przypadku wiedzy. Język, którym nic posługujemy się od lat, przedmiot ze studiów nie wykorzystywany podczas pracy zawodowej mogą stopniowo być zapominane.

Zygmunt Freud (1958) twierdził, że podstawową przyczyną zapominania jest tłumienie (wypieranie) polegające na spychaniu poniżej progu świadomości i niedopuszczeniu do świadomości przykrych wspomnień. Dotyczy to wszystkiego, co wywołuje lęk czy obawy. Śmierć żony, groźba utraty pracy, własne kompleksy czy zahamowania, niepowodzenia życiowe, a szczególnie ich przyczyny są tłumione. Treści wyparte ze świadomości nie przestają istnieć, lecz tkwią w podświadomości i ujawniają się w snach czy skojarzeniach.Oczywiście tłumione przeżycia mogą powrócić do świadomości i przeżywamy wtedy na nowo związane z nimi emocje.

Zapominanie prowadzi do zmian zarówno ilościowych, jak i jakościowych. Zmiany ilościowe polegają na stopniowym zmniejszaniu się, wraz z upływem czasu, liczby odtwarzanych informacji. Inaczej mówiąc, pamiętanie maleje wraz ze wzrostem długości przerwy pomiędzy zapamiętywaniem a przypominaniem. Badania eksperymentalne wykazują, żc krzywa obrazująca zapominanie początkowo dość szybko, a później wolniej opada (Budohoska, 1967). Natomiast zmiany jakościowe polegają na przekształceniu informacji i jej struktury podczas okresu utajonego funkcjonowania śladów pamięciowych (pamiętanie). Przede wszystkim zdarza się, żc brakuje w przypominaniu pewnych informacji. Powstaje wtedy luka pamięciowa. Może ona zostać wypełniona wyobrażeniami. Gdy nie pamiętamy, co robiliśmy chociażby dwa miesiące temu, to wyobraźnia może wypełnić tę lukę. W psychologii zjawisko to nazywamy konfabulacją. Często ludzie starzy konfabulując uzupełniają luki swojej pamięci odnośnie do dawno przeżytych wydarzeń.

W strukturze odtwarzanej informacji mogą zajść pewne przesunięcia zmieniają wzajemne relacje pomiędzy poszczególnymi faktumi. Mogą to być uproszczenia treści, pominięcie niektórych cech, zmiana kolejności informacji czy wreszcie odmienne ustosunkowanie się do pewnych wydarzeń, wynikające z upływu czasu i związanego z nim nabywania doświadczenia.

Proces zapominania prowadzi często do subicktywizacji przypominaniu (Bar-ilctt, |936). I tak, normalne dzieciństwo relacjonowane po wielu latach może być pasmem nieszczęść lub przeciwnie, jedną sielanką. Inny przykład to obiektywizm