elementy kompozycji fotograficznej

Najczęściej spotykaną formą portretu jest popiersie. Pod względem kształtów wszystkie twarze ludzkie są do siebie w zasadzie bardzo podobne, różnią się między sobą jedynie w drobnych, subtelnych szczegółach.

Konwencjonalne w znaczeniu dodatnim ujęcie portretu, prawie zawsze jednakowe, pozornie tylko daje małe pole do popisu artyście. Nie szuka on wówczas efektownych rozwiązań kompozycyjnych. Plastycznie portretowanie polega na upozowaniu, najczęściej konwencjonalnym, 1 oświetleniu bryły twarzy. Jest to jednak tylko opracowanie formalne. Natomiast proces portretowania psychologicznego jest bardziej złożony, a wynika to stąd, że na portret składa się psychika i modela i artysty.

Twarz ludzka Jest zmienna. Poszczególne cechy psychiczne nie mogą być na niej jednocześnie uwidocznione. Niektóre z nich nie znajdują w twarzy swego odbicia.

Portret powstaje dopiero wtedy, gdy artysta, nawiązując kontakt z modelem, potrafi z wielu subtelnych odcieni wyłowić wyraz stanowiący, jego zdaniem, odbicie prawdziwej sylwetki psychicznej modela.

Nic będę szczegółowo omawiał „portretu zawodowego", rzemieślniczego, z jakim mamy tak często do czynienia. Znaczy go piętno konwencji, które do dnia dzisiejszego powoduje produkowanie tysięcy „podobizn", nie mających nic wspólnego z prawdziwym portretem. Fotografia ta spełnia zresztą swe zadanie, Jest jednak tylko produktem, na jakość którego wpływa niezbyt wybredny gust odbiorców mało wyrobionych estetycznie.

Fotograf może również posługiwać się twarzą modela w celu stworzenia obrazu człowieka o Innym schemacie psychicznym niż oryginał. Robi to najczęściej podświadomie, powodowany instynktem tworzenia własnej osobistej wizji, a czasem nawet własnej psychiki. Artysta korzysta z cudzej twarzy, aby przy jej pomocy odtworzyć własną indywidualność. Dlatego też często portrety wykonywane przez jednego artystę są do siebie podobne.

Fotograf artysta może komponować obraz zestawiając poszczególne osoby lub ich zespoły w układy plastyczne, narzucając im zamierzony przez niego układ ciała i wyraz twarzy.

Wyraz tworzy lub postaci jest odpowiednikiem zewnętrznym pewnych stanów psychicznych. Można je wywołać bodźcami zewnętrznymi, jak: mowa, muzyka, kształt, barwa, ruch itp. Na twarzy człowieka — modela pojawiają się wyrazy przeżyć, których wynikiem są takie stany, jak radość, smutek, zainteresowanie, lęk czy wstręt.

Takie postępowanie nazywa się potocznie reżyserowaniem zdjęcia.

Zdjęcie ma charakter obrazu reżyserowanego wówczas gdy człowiek, przedstawiony na nim wie, że jest fotografowany i wykonuje pewną czynność raz, lub kilka razy, tak długo, aż fotograf zadecyduje w pewnej chwili, żc układ przedmiotów odpowiada jego zamierzeniom, po czym następuje wykonanie zdjęcia.

Określenie „reportaż fotograficzny" da się sformułować następująco:

Reportaż Jest obrazem sytuacji nie aranżowanej.

Niemal wszystko, co przeżywamy. Jest nacechowane powszedniością. Zdarzenia wielkiej doniosłości są Jedynie milowymi słupami naszego życia.

27