img132€0x581

hpoka pfmlprlmKtina

22 i BuÅ‚garzy, /modyfikowanego alfabetu cyrylickiego. Równic/ pod-/espół wschodni ro/padÅ‚ siÄ™ na dwa jÄ™zy ki: macedoÅ„ski i buÅ‚garski. Pod wzglÄ™dem gramatycznym najbardziej odbiegajÄ… dziÅ› one. zwÅ‚aszcza buÅ‚garski, od wszystkich innych jÄ™zyków sÅ‚owiaÅ„skich: utraciÅ‚y deklinacjÄ™, czyli odmianÄ™ imiennych części mowy (rzeczownik. przymiotnik ild.). wyksztaÅ‚ciÅ‚y rodzajnik itp. W znacznej mierze staÅ‚o siÄ™ to pod wpÅ‚ywem innych, niesÅ‚owiaÅ„skich jÄ™zyków baÅ‚kaÅ„skich: rumuÅ„skiego, nowogreckicgo i albaÅ„skiego.

Ostatecznie wiÄ™c, w Å›wietle naszkicowanego tu pokrótce ..drzewa genealogicznego" polszczyzny, stosunki Å‚Ä…czÄ…ce jÄ… z innymi jÄ™zykami przedstawiajÄ… siÄ™ nastÄ™pujÄ…co: najbliżej spokrewniona jest z wymarÅ‚ymi dialektami pomorsko-polabskimi. a nastÄ™pnie z innymi jÄ™zykami zachodniosÅ‚owiaÅ„skimi: dolnoÅ‚użyckim, gómoluży-ckiin, czeskim i sÅ‚owackim. Nieco już dalsze pokrewieÅ„stwo Å‚Ä…czy polszczyznÄ™ / pozostaÅ‚ymi jÄ™zykami sÅ‚owiaÅ„skimi, wschodnimi i poÅ‚udniowymi. Jeszcze dalsze jest jej pokrewieÅ„stwo z jÄ™zykami baÅ‚tyckimi (litewskim, Å‚otewskim, wymarÅ‚ymi staropruskim i jać-wieskim). najbliższÄ… sÅ‚owiaÅ„szc/yźnie (okres wspólnego rozwoju -już po rozpadzie praindoeuropejszczyzny w postaci jÄ™zyka prabaltosÅ‚owiaÅ„skiego) grupÄ… jÄ™zyków indocuropcjskich. Wreszcie najdalsze pokrewieÅ„stwo Å‚Ä…czy polszczyznÄ™ z jÄ™zykami pozostaÅ‚ych grup wielkiej rodziny indoeuropejskicj: iraÅ„skimi, indyjskimi, ormiaÅ„skim, greckim, germaÅ„skimi, romaÅ„skimi itd.

Zespól lechicki stanowiÅ‚ Å‚aÅ„cuch bardzo bliskich sobie dialektów. którego sÄ…siednie ogniwa niepostrzeżenie przechodziÅ‚y jedne w drugie, a wyraźniejsze różnice rysowaÅ‚y siÄ™ dopiero miÄ™dzy ogniwami skrajnymi: z jednej strony dialektami WiÅ›lan. Slężan i Polan (maÅ‚opoLskim, Å›lÄ…skim i wielkopolskim), a / drugiej dialektem Drzewian polabÅ‚kich. WyodrÄ™bnienie siÄ™ polszczyzny z tego Å‚aÅ„cucha dialektów nastÄ…piÅ‚o przede wszystkim na skutek powstania paÅ„stwa polskiego.

2. POWSTANIE PAŃSTWA

Na ziemiach polskich u zarania naszych dziejów historycy stwierdzajÄ… istnienie dwu oÅ›rodków paÅ„slwotwórczych. Starszy, poÅ‚udniowy, stanowiÅ‚o w IX wieku plemienne paÅ„stwo WiÅ›lan,

zamieszkujÄ…cych ziemie nad górnÄ… WisÅ‚Ä…, zc stolicÄ… w Krakowie lub 23 WiÅ›licy. PaÅ„stwo to objęło leź prawdopodobnie ziemie plemienia Slężan. czyli późniejszy ÅšlÄ…sk; w drugiej poÅ‚owie IX wieku nastÄ…piÅ‚a jednak katastrofa polityczna, która uniemożliwiÅ‚a ewentualny dalszy rozwój terytorialny: ziemie WiÅ›lan i Åšlężan zostaÅ‚y podbite prze/ PaÅ„stwo Wielkomorawskic, a po jego upadku dostaÅ‚y siÄ™ na poczÄ…tku X wieku pod panowanie czeskie.

W tej sytuacji decydujÄ…ca rola w procesie powstania paÅ„stwa polskiego przypadÅ‚a drugiemu, północno-zachodniemu oÅ›rodkowi paÅ„stwotwórczcmu. StanowiÅ‚o jc plemienne paÅ„stwo Polan, siÄ™gajÄ…ce swymi poczÄ…tkami prawdopodobnie drugiej poÅ‚owy IX wieku. Polanic mieszkali na obszarze późniejszej Wielkopolski, nad WartÄ…. ObrÄ… i ProsnÄ…. Ich nazwa pochodzi od pól uprawnych, w które już wtedy obfitowaÅ‚y zamieszkiwane przez nich ziemie: Polanie to po prostu «micszkaÅ„cy pól. tzn mieszkaÅ„cy krainy, w której przeważaÅ‚y pola uprawnc» (tak jak dziÅ› mieszkaÅ„cy Borou- (Tucholskich) nazywajÄ… siÄ™ Baraniakami, a mieszkaÅ„cy gór - góralami). Główne centrum Polan stanowiÅ‚a być może poczÄ…tkowo Kruszwica nad GopÅ‚em, później zaÅ› Gniezno, Ostrów na Jeziorze Lednickim i PoznaÅ„ Tu wÅ‚aÅ›nie, z inicjatywy miejscowej dynastii piastowskiej, zrodziÅ‚a siÄ™ myÅ›l polityczna, dziÄ™ki której drogÄ… ekspansji na terytoria sÄ…siednich, najbliższych jÄ™zykowo plemion, doprowadzono do scalenia zamieszkanych przez nie ziem pod scentralizowanym zarzÄ…dem. W skÅ‚ad paÅ„stwa Polan wcszJy najpierw terytoria plemienne Pomorzan i Mazowszan (czyli Pomorze i Mazowsze), a później, w ostatnim dziesiÄ™cioleciu X wieku, pod koniec panowania Mieszka i lub na poczÄ…tku panowania BolesÅ‚awa Chrobrego, terytoria plemienne Slężan i WiÅ›lan. które dotÄ…d, jak wspomnieliÅ›my, pozostawaÅ‚y pod panowaniem czeskim. W ten sposób na przeÅ‚omie X i XI wieku paÅ„stwo Polan objęło niemal cale ziemie w dorzeczu Odry i WisÅ‚y. Wprawdzie za panowania BolesÅ‚awa Chrobrego granice paÅ„stwa objęły przejÅ›ciowo dodatkowe rozlegle obszary na zachodzie (Lużyce i Milsko), poÅ‚udniu (bardzo krótko Czechy, dÅ‚użej Morawy i SÅ‚owacjÄ™) i wschodzie (tzw. Grody CzerwieÅ„skie, czyli zachodniÄ… część późniejszej Rusi Czerwonej), jednak nabytki te nie przetrwaÅ‚y w zasadzie jego panowania.

Nic ulega wątpliwości, że powstanie państwa było najważnicj-