IMGB22

202 Warzywa dyniowate

drutów. Podwieszanie owoców, np. w siatkach nylonowych podwiązanych do drutów, zabezpiecza też pędy przed łamaniem się pod ciężarem owoców.

Przy płaskim prowadzeniu roślin pod każdy owoc należy podłożyć kawałek szyby, deskę lub inną płaską płytkę, aby melony nie leżały bezpośrednio na wilgotnej ziemi, gdyż powoduje to odbarwianie się skórki w miejscu stykania się z ziemią, a nawet gnicie.

Przy uprawie melona bezpośrednio w gruncie tuneli foliowych dobre efekty daje ściółkowanie gleby czarną folią. Według Kartelowa i in. (1982) ściółkowanie eliminuje konieczność wzruszania gleby w okresie uprawy i sprawia, że rośliny rozwijają się szybciej i wydają wcześniejszy oraz wyższy plon owoców.

Istotnym czynnikiem dobrego plonowania melona pod osłonami jest zapewnienie odpowiednich warunków do zapylenia kwiatów. Zapylenie można ułatwić ustawiając ul z pszczołami w pobliżu szklarni lub cieplarni foliowej tak. aby miejsce wyjścia owadów z ula było skierowane do wnętrza pomieszczenia. Można też wykonać sztuczne zapylanie. Zabieg ten jest prosty: kwiatem męskim, z którego usunięto płatki, z dojrzałym pyłkiem dotyka się znamion słupków kwiatów żeóskich. Kwiaty zeóskie zachowują zdolność do zapłodnienia przez 3—4 dni po rozchyleniu się korony. Jednym kwiatem męskim zapyla się 3—4 kwiaty żeńskie.

8.2.9. Zbiór oraz przygotowanie do obrotu i krótkiego przechowania

Dojrzałość użytkowa odpowiada dojrzałości fizjologicznej, którą owoce melona osiągają w 45—60 dni po zapłodnieniu. Dojrzałość owoców poznaje się po zmianie zabarwienia skórki, mięknięciu zagłębienia szczytowego owocu, intensywnym aromacie, oraz łatwym oddzielaniu się owocu od szypułki. U niektórych odmian w fazie dojrzałości fizjologicznej może wystąpić więdnięcie liści¹ t_w nad owocem, a wokół szypułki owocu p¹. wstaje obwódkowe przebarwienie. Ustaleń terminu zbioru owoców jest bardzo ważna bo owoce zebrane przedwcześnie wprawy osiągają dojrzałość fizjologiczną poza roślina ale mają znacznie gorszy smak i aromat Dojrzałe owoce melona zbiera się bat szypułek. od których bardzo łatwo można ¹ oddzielić (przy opóźnieniu zbioru meloiy same od nich odpadają). Natomiast owoc¹ zbierane przed osiągnięciem dojrzałości fajo-logicznej odcina się ostrym nożem, pozostawe-jąc 2—3-centymetrowy kawałek szypułki Plon owoców z jednostki powierzchni zależy nie tylko od przebiegu warunków uprawy, lecz w znacznej mierze również od odmiany. Z pomieszczeń wysokich, przy uprawie na podłożu podgrzewanym, średni plon może wynosić 6—8 kg z 1 m¹ powierzchni ogólnej, a z jednego okna inspektowego można zebrać przeciętnie 4—6 kg owoców Owoców melona nie sortuje się na wybory. odrzuca się tylko nadgniłe, uszkodzone mechanicznie i bardzo drobne. Do transportu pakuje się je do skrzynek ażurowych, przy czym delikatne owoce niektórych odmian układa się warstwami i przekłada miękkim materiałem, np. wełną drzewną.

Dojrzałe owoce ile się przechowują i nawet przetrzymywane w chłodnych pomieszczeniach szybko gniją. Najszybciej psują są owoce odmian z grupy kantalupów, a najtrwalsze są melony gładkie. Dlatego kan-talupy i zwykle melony siatkowe przeznaczone do transportu na większe odległości muszą być odpowiednio wcześniej zebrana, co jednak powoduje, że tracą znacznie na jakości.

8.2.10. Choroby nieinfekcyjne¹

Niepasożytnicze więdnięcie roślin. Występuje na skutek niekorzystnych warunków środowiska lub błędów w uprawie. Najczęściej przyczyną więdnięcia roślin jest zasobnie podłoża, zbyt niska temperatura podłoż¹ lub podlanie roślin zimną wodą podczas

Owoce kawona zawierają 87—97% wody. Białka i tłuszcze występują w niewielkich ilościach. Zawartość cukrów waha się w granicach 5.5—9.6%. z tego około połowy stanowi fruktoza. Średnia zawartość witamin w 100 g świeżych owoców wynosi (w mg): witamina C — 7. karoten — 1, witamina B, — 0.05. witamina B, — 0.07, kwas foliowy — 0.15. Średnia zawartość soli mineralnych (wg Fursa i Fiłowa 1982) wynosi 0.36%. a wśród nich przeważają: K₂0 (61%). F₂Oj (10.3%). MgO (6.8%).

8.3.3. Czynniki wzrostu i ich regulacja w pomieszczeniach

Kawon ma największe wymagania termiczne spośród wszystkich dyniowatych. Optymalny wzrost i rozwój roślin kawona odbywa się w temperaturze powietrza 28—30 C Spadek temperatury poniżej 24°C hamuje wzrost roślin. Temperatura podłoża nie powinna być nigdy niższa od temperatury powietrza, a nawet wskazane jest utrzymywanie jej na poziomie nieco wyższym. Dlatego kawon należy podlewać wodą podgrzaną przynajmniej do temperatury otoczenia.

W stosunku do światła kawon ma również wysokie wymagania. Odpowiada mu bezpośrednie promieniowanie oraz intensywne i długie naświetlenia we wszystkich fazach wzrostu i rozwoju (Porter i in. 1949).

Kawon ma duże zapotrzebowanie na wodę. Rośliny powinny być obficie podlewane, zwłaszcza w fazie intensywnego wzrostu owoców. Nie należy jednak dopuszczać do wysokiej wilgotności powietrza, którą wprawdzie kawon znosi lepiej niż melon, lecz łatwo ulega porażeniu chorobami grzybowymi (Rafiew 1969).

8.3.4. Terminy uprawy i stanowisko w planie

zagospodarowania pomieszczenia

_j0*go nasłonecznienia i wysokiej tempera-jjty powietrza.

Opadanie kwiatów i zawiązków ₀*oców. Przyczyną mogą być duże wahali temperatury powietrza lub podłoża albo £yi niska lub zbyt wysoka wilgotność po-wietrza. Pozostawienie za dużej liczby owoców na roślinie prowadzi również do opadania awiązków. często już znacznie wyroś-mętych.

Pękanie owoców. Występowaniu tej choroby sprzyjają nadmierne wahania wilgotności gleby oraz słabe zaopatrzenie roślin u potas podczas dorastania i dojrzewania owoców.

Zapobieganie chorobom fizjologicznym: starannie regulować czynniki środowiska. a ^w razie wystąpienia objawów cho-rabowych natychmiast usunąć przyczyny.

8.3. Kawon — Citrullus vulgaris Schrad.

8.3.1.    Znaczenie gospodarcze

Wysoki# wymagania cieplne kawona ograniczają jego uprawę w naszych warunkach klimatycznych w zasadzie jedynie do powierzchni osłoniętych. Towarowa produkcja kawona raczej nie ma w Polsce szans. m.in. dlatego, że owoce dobrze znoszą dłuższe przechowywanie i transport, więc mogą być importowane z krajów o łagodniejszym klimacie, gdzie uprawiane masowo bez osłon, * gruncie, dają wysokie plony i są bardzo lania. Niemniej uprawa kawona nabiera u nas w ostatnich latach pewnego znaczenia za względu na możliwość otrzymania stosunkowo wczesnego plonu w produkcji pod odonami foliowymi.

8.3.2.    Wartość biologiczna

1

Choroby pasożytnicze omówione są w rozdr 8.4.