IMGB72

302 Grzyby uprawne

gotność podłoża i różna grubość okrywy mogą spowodować nierównomierne pojawianie się owocników pieczarki. Jeżeli podłoże jest zbyt suche, a temperatura zbyt wysoka, to pojawiają się małe rzuty niewielkich owocników. Ukazywanie się nielicznych dużych owocników powodowane jest niską temperaturą, zbyt mokrym podłożem oraz za grubą warstwą okrywy. Brak owocników po przerośnięciu podłoża przez grzybnię może być również spowodowany nieodpowiednim odczynem i niewłaściwą wilgotnością okrywy lub złym wietrzeniem.

Odpowiednią regulację warunków uprawy w pomieszczeniu można osiągnąć dopiero w dużych, nowoczesnych pieczarkarniach po zastosowaniu klimatyzacji. Stosowanie klimatyzacji w małych pieczarkarniach jest nieopłacalne.

14.1.18. Zbiór

Od ukazania się pierwszych, najmniejszych owocników do chwili osiągnięcia przez nie dojrzałości użytkowej upływa 7—10 dni. Na zagonach pojawiają się co kilka — kilkanaście dni większe ilości dojrzałych do zbioru pieczarek, tzw. rzuty. Największe rzuty występują w pierwszych trzech tygodniach plonowania i stanowią ponad połowę całego zbioru. Zbiór pieczarek przeprowadza się zanim osiągną one pełną dojrzałość fizjologiczną, tzn. zanim nastąpi rozerwanie się ve-lum okrywającego dolną część kapelusza.

Technika zbioru polega na ujęciu pieczarki za kapelusz, delikatnym wykręceniu jej z podłoża i odcięciu ostrym nożem końca trzona wraz z resztkami grzybni i okrywy. Pieczarki należy brać ostrożnie w palce, aby nie spowodować odgnieceń. gdyż wtedy zmienia się barwa skórki. Podczas zbioru pieczarki sortuje się od razu według wymagań handlu i wkłada do torebek lub łubianek. Odcięte części trzona oraz wszystkie chore i poplamione pieczarki składa się podczas zbioru do wiadra lub specjalnego naczynia, a następnie usuwa daleko od pieczarkarni. Wprawny pracownik zbiera do 10 kg pieczarek na godzinę.

Wysokość plonu pieczarek wyrażana jest często jeszcze w kilogramach z 1 m³. Jednak takie określenie wysokości plonu, bez podanie grubości warstwy podłoża, jest niedokładne. Wszystkie nowe publikacje określają plon pieczarek w kilogramach w przeliczeniu na 1 t podłoża. Plon 8—10 kg z 1 m^a uzyskany przy grubości warstwy podłoża około 20 cm w czasie 60 dni uważany jest za zadowalający. 12—16 kg za dobry, a powyżej 18—20 kg za bardzo dobry.

14.1.19. Higiena

Udanie się uprawy pieczarek jest możliwe tylko wtedy, gdy rygorystycznie przestrzega się zasad higieny pomieszczeń i otoczenia. Uprawa pieczarek, jako monokultura, stwarza szczególne niebezpieczeństwo występowania chorób i szkodników. Źródłem zakażenia jest przede wszystkim podłoże i okrywa oraz prądy powietrzne, unoszące patogeny. które mogą być również przenoszone mechanicznie przez pracowników, a także przez zwierzęta i owady. Poważnym źródłem zakażeń może być niedostatecznie odkażone pomieszczenie i otoczenie.

Przed każdym użytkowaniem należy odkazić miejsce składowania obornika i miejsce przygotowania podłoża do uprawy pieczarek. Pomieszczenia uprawowe odkaża się po każdym zakończonym zbiorze przed usunięciem podłoża. Narzędzia i wszystkie elementy drewniane, jak skrzynki, deski, regały, odkaża się chemicznie lub termicznie po dokładnym ich umyciu. W ten sam sposób odkaża się również powierzchnie pomieszczeń.

Odkażanie pieczarkarni za pomocą pary należy do najbardziej skutecznych. Wpuszcza się tyle pary, aby podłoże osiągnęło przynajmniej 80°C. Taką temperaturę utrzymuje się przez 8—10 godzin. Po upływie 24 godzin wietrzy się pomieszczenie i przystępuje do wywożenia podłoża, a następnie zmywa się podłogi oraz półki czystą wodą.

W razie silnego zarażenia należy puste pomieszczenia odkażać roztworami różnych środków, takich jak: 4—8-procentowy roztwór Karboliny DNK, 2—5-procentowy roztwór Krezotolu.

Do gazowania można użyć także siarki w ilości 6—10 g na 1 m³ pomieszczenia. Siarkę po nawilżeniu alkoholem lub zmieszaniu z nadmanganianem potasu zapala się, a pomieszczenie szczelnie zamyka. Dobrym zabiegiem profilaktycznym jest częste spłuki-

wanie pomieszczenia czystą wodą lub wodą z dodatkiem środka dezynfekcyjnego.

14.2. Pieczarka szlachetna — Agaricus edulis

Obok powszechnej uprawy pieczarki dwu* zarodnikowej (Agaricus bisporus) coraz większego znaczenia nabiera uprawa pieczarki czterozarodnikowej. tzw szlachetnej (.Agaricus edulis). Biologia i podstawowe zasady uprawy niewiele odbiegają od tradycyjnej uprawy pieczarki dwuzarodnikowej. Sposób zakładania uprawy, tj. przygotowanie podłoża, jego pasteryzacja i szczepienie grzybni, w obu przypadkach są takie same Ze względu na właściwości biologiczne gatunek Agaricus edulis wymaga wyzszej temperatury i wyższego stężenia C0₂. Temperatura podłoża podczas rozrastania się grzybni powinna wynosić 30—31^CC. a wilgotność około 95%. Do najbardziej znanych odmian pieczarki szlachetnej należą K26 i K32. W optymalnych warunkach okres przerastania podłoża grzybnią trwa 10—12 dni. Na przerośnięte podłoże nakłada się warstwę okrywy grubości 4 cm. Przy wysokim stężeniu C0₂ grzybnia przerasta okrywę po 9—11 dniach. Gdy tylko grzybnia dorośnie do powierzchni okrywy, obniża się temperaturę do 24—25 C Od tej chwili do końca uprawy temperatura podłoża powinna wynosić około 25°C, a wilgotność około 85%. Wentylacja pomieszczeń musi zapewnić pożądaną dla podłoża temperaturę i wprowadzać dodatkowo w ciągu godziny 3—5 m³ powietrza na 1 m^J uprawy.

Uprawa pieczarki szlachetnej jest szczególnie polecana, zwłaszcza latem, w tych pieczarkarniach, gdzie wystąpiły choroby wirusowe. Ze względu na prowadzenie uprawy w temperaturze wyzszej przeciętnie o 5 C w porównaniu z uprawą pieczarki dwuzarodnikowej wymaga się szczególnego przestrzegania zasad profilaktyki.

14.3. Ochrona pieczarek

W dobrze prowadzonej produkcji pieczarek zagadnienia ochrony sprowadzają się do zapobiegania występowaniu chorób i szkodników. Podczas uprawy bezpośrednia walka z chorobami i szkodnicami jest mało skuteczna, a ujemny wpływ środków ochrony roślin na plonowanie pieczarek jest bardzo duży. Dlatego przestrzeganie zasad higieny uprawy ma ogromne znaczenie. Do najistotniejszych zabiegów higienicznych należy zaliczyć:

Tabela 14.3. Okres działania wysokiej temperatury niezbędny do zabicia szkodliwych organizmów

	Okres działania	źródło infek-
Patogeny	temperatury w b	ęji pierw o-
	55'C | «rc	Ing*

Scopulariopsis flmlcola — gipsówka biała

Mycogone perniciosa — biała zgnilizna

Veriicilllum spp. — sucha zgnilizna

Daclylium dendroides — daktylium

Pseudomonas tolaasi -- rdzawa plamistość pieczarki

Nematoda — nicienie

Dlptera — muchówki

Acarina — roztocza

Geotrichum — pleśń karminowa

Chaetomlum olioaeeum — pleśń oliwkowa

Chrysosporium — śniedź pieczarki

Papulaspora byssina — gipsówka brunatna

7hchoderma uiride — pleśń zielona

Diehliomyces microspora — fałszywa trufla

4	2	o. P
4	2	0
4	2	0
4	2	0
4	2	o
5	3	O. P
5	3	p
5	3	o. P
16	6	p
16	6	p
16	6	O. p
16	6	o. p
16	6	p
16	6	* ó

• p — podłoże, o — okrywa

A