IMGh26

85

Małgorzata Kowalik-Olubińska - Zwiększanie szans edukacyjnych dzieci sześcioletnich

mencie życia dziecko jest w stanie wykonywać samodzielnie pewne zadania, ponieważ jest to zgodne z aktualnym stanem jego rozwoju. Jednak we współpracy z innymi - dorosłymi i rówieśnikami - korzystając „z nie zawsze świadomych podpowiedzi, to dziecko samo może wykonać zadanie trudniejsze”³⁶. Zadanie nauczyciela polega zatem na tworzeniu sytuacji współpracy, stwarzaniu okazji do wykorzystywania przez dzieci posiadanych już doświadczeń oraz wspieraniu procesu budowania, konstruowania nowej wiedzy przez zadawanie pytań.

Jak pisze K. Lubomirska. w praktyce edukacyjnej stopniowo odchodzi się od podejścia aktywnego, zgodnie z którym za wyniki procesu uczenia się odpowiedzialne jest wyłącznie dziecko, jego indywidualne cechy, do podejścia akcentującego znaczenie uczenia się w kontekście społecznej interakcji edukacyjnej.

W interakcjach edukacyjnych pojawia się konieczność porozumiewania się, negocjacji, ustalania strategii. Uczestnicy są zobowiązani do wyrażania explicite swoich myśli, uwzględniania wiedzy i strategii innych, artykułowania swojego punktu widzenia, przezwyciężania konfliktów bądź też rozwiązywania problemów nowych pojawiających się w trakcie współpracy¹⁷.

Bardzo ważną rolę ma do wypełnienia dorosły. Polega ona na udziale w ustalaniu ram interakcji oraz reguł zapewniających wszystkim uczestnikom możliwości edukacyjne, jak również na podtrzymywaniu interakcji między dziećmi.

Dokonana dotychczas refleksja nad niektórymi założeniami rozwojowego podejścia do edukacji przedszkolnej pokazuje, że zwiększanie szans edukacyjnych dzieci wiąże się przede wszystkim z tworzeniem bogatego, wspierającego środowiska, środowiska sprzyjającego gromadzeniu przez dziecko znaczących, ważnych z rozwojowego punktu widzenia doświadczeń oraz umożliwiającego dziecku konstruowanie obrazu świata. Ważną rolę pełni w tym zakresie nauczyciel. Przyczynia się on do tworzenia wspierającego środowiska edukacyjnego między innymi wtedy, gdy:

♦    odwołuje się do uprzednich doświadczeń i do wiedzy potocznej (osobistej) dzieci,

♦    organizuje sytuacje, które mogą wywołać u dzieci konflikt poznawczy, skuteczne zdziwienie; istotne znaczenie mają przy tym pytania zadawane przez nauczyciela, takie pytania, które wywołują i podtrzymują poznawczą aktywność badawczą dzieci,

♦    zapewnia dzieciom warunki do uczenia się w trakcie samodzielnych działań, a także warunki do uczenia się od innych - przez kontakt z osobą dorosłą i rówieśnikami - podczas pracy w grupach,

♦    czuwa nad przebiegiem interakcji między dziećmi.

³⁴ Ibidem, ś. 7.

^{37 K} Lubomirska, Wyrównywanie szans edukacyjnych dzieci, .Wychowanie w Przedszkolu" 2003, nr 4, s. 198.