W niektórych przypadkach może się zdarzyć, iż ustalenie wartości godziwej udziałów w wiarygodny sposób nie jest możliwe. W takich przypadkach ich wycena powinna opierać się o koszt historyczny pomniejszony o odpisy z tytułu trwałej utraty wartości. Tematyką trwałej utraty wartości zajmiemy się nieco dokładniej w Rozdziale X, poprzestając na razie na stwierdzeniu, iż przesłankami do stwierdzenia, iż wartość naszej inwestycji powinna zostać pomniejszona w stosunku do wyjściowego poziomu mogłyby być czynniki świadczące o zmniejszeniu skali działania podmiotu, takie jak:
- systematyczny spadek przychodów ze sprzedaży
- spadek udziału w rynku
- pogarszające się wyniki finansowe
- długofalowe problemy z płynnością
- rozpoczęty proces upadłościowy lub likwidacyjny
Wyłączenia z procesu konsolidacji
Czy jest możliwe, żeby jakiś podmiot, był wyłączony z procesu konsolidacji? Temat jest o tyle ważny, iż ze względu na brak ścisłych i jednoznacznych wytycznych w MSSF, przez wiele lat spółki wykorzystywały luki w przepisach w celu prezentacji lepszego niż w rzeczywistości obrazu finansowego. Chodziło im bardzo często o usunięcie ze sprawozdania podmiotów, których sytuacja finansowa miałaby negatywny wpływ na obraz całej grupy, chociażby ze względu na niską płynność albo kiepskie wyniki finansowe lub wysoki poziom zadłużenia. To ostanie zjawisko określane jest w literaturze przedmiotu jako „off balance sheet financing” (finansowanie nie ujęte w bilansie), co jest praktyką niezwykle groźną ze względu na narażanie wierzycieli na dodatkowe ryzyko związane z wypłacalnością grupy. Ponadto jest mylące dla obecnych i potencjalnych akcjonariuszy, którzy bez sprawozdania prezentującego jasny i rzetelny obraz nie są w stanie podejmować właściwych decyzji ekonomicznych.
Przykładowo niektóre podmioty nie konsolidowały jednostek gospodarczych w sytuacji, gdy kontrola nad nimi miała charakter jedynie przejściowy, co ma miejsce choćby w przypadku nabycia z zamiarem odsprzedaży w krótkim terminie. Odpowiedzią na to było powstanie MSSF 5 „Aktywa na sprzedaż oraz działalność zaniechana”, który będziemy dokładniej analizowali w Rozdziale XI.
Innym wybiegiem było wyłączanie z konsolidacji jednostek, które prowadziły działalność o odmiennym charakterze niż reszta grupy. Sugerowano, iż nie ma sensu dodawać
17
Autor: Anna Gierusz & Maciej Gierusz