Dla kompletności naszych rozważań warto nieco uwagi poświęcić również podmiotom, w których nasza pozycja jest na tyle słaba, iż nie daje nawet prawa do wywierania znaczącego wpływu. Zwykle uznaje się, iż taka sytuacja ma miejsce, gdy posiada się mniej niż 20% głosów ( udziałów) w danym podmiocie. Taka sytuacja oznacza, iż nie ma potrzeby konsolidować jej danych. Postępujemy wówczas zgodnie z zasadami opisanymi w MSR 39 „Instrumenty finansowe: ujmowanie i wycena”, które w równej mierze odnoszą się do sprawozdań jednostkowych jak i skonsolidowanych. Trzeba jednak zaznaczyć, iż w przypadku sprawozdania jednostkowego poniższe zasady tyczą się wszystkich bez wyjątku udziałów (inwestycji), natomiast w sprawozdaniu skonsolidowanym jedynie tych, które nie podlegają jednej z trzech metod konsolidacji.
MSR 39 wyróżnia cztery główne kategorie instrumentów finansowych:
- inwestycje utrzymywane do terminu wymagalności
- pożyczki i należności
- składnik aktywów lub zobowiązań finansowych wyceniany w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat
- aktywa finansowe dostępne do sprzedaży
Umiejętność zaklasyfikowania instrumentu do jednej z powyższych kategorii ma decydujące znaczenie, gdyż każda z nich ma swoje własne zasady dotyczące wyceny. Szczegółowa analiza MSR 39 wykracza poza ramy tego opracowania, ponieważ nie jest to standard ściśle związany z konsolidacją, więc ograniczymy się w jego analizie do najbardziej dla nas interesujących jego aspektów. Przede wszystkim inwestycje (udziały) w inny podmiot mogą być zaklasyfikowane tylko do jednej z dwóch ostatnich kategorii.
W przypadku ujęcia ich jako składnik aktywów wyceniany w wartości godziwej przez rachunek zysków i strat, to ich początkowa wycena dokonywana jest po cenie zakupu, a więc wszystkie koszty związane bezpośrednio z dokonaną transakcją ( prowizje maklerskie), które normalnie stanowiłyby element ceny nabycia, są traktowane jako koszt okresu. Kolejne wyceny na dzień bilansowy opierają się o ich wartość godziwą, a przyrost lub spadek wartości odnoszony jest odpowiednio w przychody lub koszty i wpływa na zysk netto za dany rok obrotowy.
Wartość godziwa
13
Autor: Anna Gierusz & Maciej Gierusz