Mikra6

3.2. STRATA - KONIECZNOŚĆ ZANIECHANIA PRODUKCJI P < AVC 1

Jeśli cena jest niższa od AVC1, przedsiębiorstwo powinno zaprzestać produkcji (nie pokrywa nawet kosztów zmiennych)

DECYZJE W DŁUGIM OKRESIE

W warunkach doskonałej konkurencji, rynek dąży do osiągnięcia długookresowej równowagi gałęzi. Jeśli przy danej cenie pojawi się zysk, wówczas będziemy obserwowali tendencję do wchodzenia na rynek nowych przedsiębiorstw, wzrostu podaży    i    spadku    ceny.

Jeśli przy danej cenie pojawi się strata, będziemy obserwowali tendencję do wychodzenia z rynku, co spowoduje ograniczenie podaży, wzrost cen i niwelowanie    straty.

Oznacza to, że w długim okresie na rynku doskonale konkurencyjnym przedsiębiorstwa osiągają tylko ZYSK NORMALNY. Rynek dąży do równowagi - osiągnięcia punktu W wejścia i wyjścia (w którym MR = MC = LAC).

POPYT, PODAŻ i UTARG W WARUNKACH MONOPOLU

W doskonałej konkurencji krzywa utargu krańcowego MR pokrywała się z krzyw'ą AR i była równa cenie. W przypadku monopolu występują dwie krzywe: utargu krańcowego MR i popytu D. Nie występuje natomiast krzyw'3 podaży. Ponieważ monopolista sam ustala cenę / wielkość produkcji, występuje tu jedynie PUNKT PODAŻY. Należy przy tym pamiętać, że monopolista ma dwie możliwości:

•    ustalanie cen (konsumenci decydują wówczas o ilości)

•    ustalanie wielkości produkcji (konsumenci decydują wówczas o cenie).

Siła rynkowa monopolisty zależy od elastyczności cenowej popytu. Jeśli elastyczność cenowa popytu jest niska, monopolista jest skłonny ustalać wysoką cenę. Jeśli zaś popyt jest wrażliwy na zmianę ceny (wysoka elastyczność), monopolista jest skłonny ustalać niższe ceny, a jego siła rynkowa jest mniejsza.

DECYZJE MONOPOLI W KRÓTKIM OKRESIE

Dl

Monopolista dąży do sytuacji, w której MC = MR (utarg krańcowy zrówna się z kosztem krańcowym) - czyli do punktu, który w tym przypadku jest nazywany RÓWNOWAGĄ MONOPOLU. W punkcie tym monopolista produkuje Q1 jednostek, które można sprzedać po    cenie    PI.

Cenę wyznaczamy graficznie poprzez rzut punktu równowagi MC=MR na krzywą popytu i odczyt współrzędnej na osi Y (cena). Podobnie jak w konkurencji doskonałej, i tu istotne są koszty przeciętne. Jeśli cena jest wyższa od kosztu, wówczas pojawia się zysk. Jeśli natomiast krzywa popytu znajdzie się poniżej krzywej kosztów całkowitych, monopol poniesie krótkookresową stratę (jej minimalizacja nastąpi w punkcie MC=MR). Decyzje monopolu w długim okresie rządzą się tymi samymi prawami, co decyzje w okresie krótkim. Monopol dąży do zrównania utargu marginalnego MR z długookresowymi kosztami krańcowymi (LRMC, long-run marginal cost), a zysk będzie uwzględniał długookresowe koszty przeciętne LRAC.

W odróżnieniu od konkurencji doskonałej, monopolista nie musi starać się produkować w punkcie minimum krzywej LRAC (przeciętnych kosztów długookresowych). Zysk nadzwyczajny nie będzie zanikał, bo monopolista jest jedynym dostawcą na rynku (sam    decyduje    o    podaży).

W przypadku bardzo wysokiego popytu monopolista może sobie również pozwolić na produkcję w strefie dyzekonomii skali. MONOPOL A KONKURENCJA DOSKONAŁAW długim okresie monopol ustala własną cenę, która może uwzględniać zysk. Z kolei w przypadku konkurencji doskonałej zysk będzie zanikał, a cena będzie dążyć do poziomu równego kosztom przeciętnym.

W monopolu obserwujemy ponadto mniejszą presję na obniżkę kosztów i wprowadzanie postępu technicznego. Zmiany na monopolu wymusza dopiero presja ze strony społeczeństwa.

SPOŁECZNY KOSZT MONOPOLU

Na rysunku Pr to cena rynkowa (konkurencyjna), Qr - ilość rynkowa, Pm -cena monopolisty, Qr - ilość, którą sprzedaje monopolista. ARr - przeciętny utarg w' konkurencji doskonalej, rów'ny cenie i popytowi Arm - przeciętny utarg w monopolu, równy    cenie    i    popytowi

W    przypadku    monopolu:

tracą konsumenci: na rysunku zaznaczono to obszarem    Pni-c-a-Pr

zyskuje producent: na rysunku obszar Pm-c-b-Pr

Społeczny koszt monopolu to różnica pomiędzy stratą konsumentów' a zyskiem producenta, czyli obszar zaznaczony jako abc

Dyskryminacja cenowa monopolu polega na sprzedawaniu tego samego produktu na różnych rynkach po różnych cenach.

Znamy trzy stopnie dyskryminacji:

•    licytacją

•    rozdzielność,

•    hurt-detal.

DECYZJE KRÓTKOOKRESOWE W KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJwkonkurenci i niedoskonałej przedsiębiorstwo ustala ceny, szukając optimum ekonomicznego (MC = MR), a następnie badając, czy produkcja jest opłacalna (czy cena pokrywa    koszt    całkowity).

Jest to więc przypadek podobny jak w konkurencji doskonałej - z tym, że cena jest tu zwykle nieco odchylona od ceny równowagi, a krzywa popytu jest względnie elastyczna (w konkurencji doskonałej była doskonale elastyczna). Ponadto krzywda popytu D nie pokrywa się już z krzywą utargu marginalnego MR.

ńTCl ...........ATC

v y '■

qT

W analizowanym na rysunku przypadku wyznaczyliśmy optimum ekonomiczne w punkcie przecięcia krzywej MR i MC. Następnie punkt ten rzutowaliśmy na krzywą popytu, znajdując w ten sposób cenę PI. Okazało się, że jest ona znacznie wyższa od przeciętnego kosztu całkowitego ATC 1, przedsiębiorstwo generuje więc zysk.

DECYZJE DŁUGOOKRESOWE YV KONKURENCJI NIEDOSKONAŁEJ

1.    W długim okresie osiągane zyski przyciągają do sektora nowe przedsiębiorstwa.

2.    W efekcie zmniejsza się udział

producenta    w    rynku.

3.    Powoduje to obniżenie się krzywej popytu i utargu krańcowego, krzywa popytu staje się bardziej elastyczna (istnieje więcej potencjalnych substytutów)

4.    Równowaga zostaje osiągnięta w'

momencie, gdy krzywa popytu D (wyznaczająca cenę) staje się styczna do krzywej długookresowego kosztu przeciętnego    LRAC.

5.    Oznacza to nic innego, jak wyeliminowanie zysku nadzwyczajnego (zysk ekonomiczny =0).

Na rysunku widać wyraźnie, żc krzywa Dl jest bardziej elastyczna od krzywej D.

OLIGOPOL

W przypadku oligopolu mamy do czynienia z kilkoma przedsiębiorstwami, które zdominowały rynek. Każdy producent musi zgadywać, jak na daną decyzję zareagują konkurenci (choć możliwe są też zmowy - w przypadku porozumień formalnych mówimy tu o kartelach).

Jeśli jednak zmowy nie ma,