Obraz19
3

Specyficzne grapy pacjentów 207

Problemy diagnostyczne

Nadmierne używanie alkoholu bądź leków przez osoby w wieku podeszłym jest niestety przez lekarzy zbyt rzadko rozpoznawane. Stwierdzane u tych osób osłabienie zdolności poznawczych spowodowane używaniem alkoholu bądź le-ków^r bywa zbyt często przypisywane otępieniu starczemu, a inne następstwa działania tych substancji na organizm traktowane są jako swoista norma dla osób w tym wieku. Tymczasem w krajach europejskich występowanie otępienia w grupie wiekowej 65-74 wynosi zaledwie 1-2%. W późniejszym wieku spotykane jest częściej, tj. pomiędzy 75. a 84. rokiem życia — w około 4%, a po 85. roku życia około 10% osób choruje na otępienie. Z kolei badania przeprowadzone w ramach programu EURODEM wykazały częstość występowania otępienia w grupie wnękowej 75-79 lat na 5,7%, 80-84 lata — 12,4%, natomiast pomiędzy 85-89. rokiem życia na 21%>.

Starsze osoby pijące alkohol oraz ich rodziny czy przyjaciele mogą błędnie przypis3wvać efekty działania alkoholu procesowi starzenia się, przewlekłej chorobie lub działaniu ubocznemu przyjmowanych leków. Lekarze są skłonni przypisywać takie objawy, jak zaburzenia poznawcze, niedożywienie bądź częste upadki starzeniu się, związanemu z tym zniedołęźnieniu itp., a nie nadużywaniu alkoholu czy uzależnieniu od niego. Podobnie wielu lekarzy uważa, że występowanie objawów depresyjnych jest jednym z przejawów⁷ starzenia się i nie traktuje ich jako zaburzenie, które należy leczyć. Przyczyny takiego stanu rzeczy należałoby doszukiwać się w^r zaniedbywaniu, a nawet pomijaniu problematyki ludzi starszych, w^; tym tematyki szkodliwego wpływm alkoholu i leków na ich zdrowie, zarówno w programach szkolenia studentów Uniwersytetów Medycznych, jak i podczas późniejszych specjalistycznych kursów doskonalących. Problematyka ta jest także traktowana marginalnie w szkoleniach innych grup zawodowych.

Wraz z wiekiem wzrasta częstość występowania psychotycznych zaburzeń nastroju. Depresja występuje po raz pierwszy w⁷ życiu u 10-20%' osób powyżej 60. roku życia i u około 30% pacjentów⁷ z chorobą Alzheimera. Stwierdzono też, że objawy depresji występują u 27%’ osób powyżej 65. roku życia, które żyją poza instytucjami opiekuńczymi, a u około 1% tych osób można rozpoznać tzw^r. wielką depresję. Z kolei wskaźnik samobójstw w Stanach Zjednoczonych jest najwyższy w populacji osób w podeszłym wieku i w latach 1980-1992 wykazywał stałą tendencję wzrostowy. Wiadomo, że wiele osób usiłuje radzić sobie z depresją za pomocą alkoholu. Bardziej narażone na rozpoczęcie nadużywania alkoholu w wieku starszym są kobiety. Znany jest w psychiatrii tzw-. zespół opuszczonego gniazda polegający na wystąpieniu objawów- depresyjnych w⁷ związku ze zmianą trybu życia matki po opuszczeniu domu przez dorosłe dzieci. Kobiety z tymi objawami często zapełniają powstałą pustkę piciem alkoholu.