MT85 10a

NIEZNANA BROŃ DRUGIEJ RZECZYPOSPOLITEJ

Moździerz piechoty kał. 120 mm wz. 1940

Dnia 14 I 1936 r Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu podjął uchwałę polecającą przestudiowanie problemu ciężkich dalekonośnych miotaczy min.

W celu zbadania praktycznej wartości sprzętu zakupiono we Francji dwa moździerze kalibru 120 mm konstrukcji Brandta Przeprowadzone z mmi próby dowiodły, że koncepcja moździerza piechoty kal 120 mm iest dobra, lecz sam moździerz typu Brandta me iest sprzętem odpowiednim.

W związku z tym szef Departamentu Uzbrojenia polecił rozpocząć studia nad własną konstrukcją moździerza kal 120 mm z lufą gwintowaną, ładowaniem odtylcowym, przystosowanym do amunicji typu artyleryjskiego

W krótkim czasie Departament U-zbrojema opracował projekt moździerza. który po zatwierdzeniu i wykonaniu rysunków konstrukcyjnych, został przekazany do zakładów Stowarzyszenia Mechaników Polskich z Ameryki w Pruszkowie, które podjęły się wykonania prototypu W lutym 1938 r. był on już gotowy a w lipcu przeprowadzono wstępne próby balistyczne W ich wyniku postanowiono wprowadzić pewne zmiany w konstrukcji moździerza, które ukończono do lutego 1939 r.

W dniach od 12 marca do 20 kwietnia 1939 r przeprowadzono próby komisyjne, obejmujące badania taktyczne i wytrzymałościowe Wykazały one stosunkowo szybkie zajmowanie i zwijanie stanowiska ogniowego, niezłą celność, dużą siłę i skuteczność ognia

Mimo oddania ogółem 460 strzałów z moździerza me stwierdzono, większych wad czy uszkodzeń Próby marszowe przeprowadzone w różnych warunkach terenowych z zaprzęgiem konnym wykazały dostateczną ruchliwość sprzętu po drogach bitych i twardych gruntowych przy jednej parze koni, natomiast w terenie trzeba było dodać drugą parę. Próby zastosowania do moździerzy trakcji motorowei przy użyciu ciąg mka półgąsienicowego C4P wypadły bardzo dobrze Mimo przebycia trasy długości 625 km w ciężkich warunkach terenowych z prędkością 30-40 km/h, stwierdzono jedynie uszkodzenie zawieszenia elastycznego, które w wyniku tego zostało wzmocnione.

Komisja oceniła wyniki prób pozytywnie stwierdzając, ze moździerz kal 120 mm odpowiada zadaniom w ramach walki piechoty i będzie dla niej wartościowym sprzętem boiowym Podkreślono przede wszystkim łatwość i prostotę obsługi, a co za tym idzie i szkolenia, prostą konstrukcję moździerza oraz użycie jako amunicji meubrzechwionych pocisków artyleryjskich. Ta ostatnia cecha umożliwiała wykorzystanie duzei ilości amunicji znajdującej się w magazynach i składnicach do armat kal. 120 mm wz 78/ /09/31.

Komisja zaproponowała wprowadzenie kilku usprawnień: zamianę ogumienia pneumatycznego na pustakowe, mniej wrażliwe na uszkodzenia, powiększenie szerokości kolein w celu zmniejszenia wywrolności moździerza oraz powiększenie prześwitu między łożem dolnym a podłożem w celu zwiększenia zdolności pokonywania przeszkód terenowych Zmiany te, poza zwiększeniem prześwitu, byty łatwe do wprowadzenia Ponadto stwierdzono, że moździerz polski jest lepszy od konstrukcji Brandta ze względu na solidniejszą budowę, łatwiejsze ładowanie oraz tańszą i prostszą produkcję amunicji. '

Wobec osiągnięcia dobrych rezultatów podczas prób szef Departamentu Uzbrojenia płk dypl. inż. Jerzy Eng-lisch ztozył wniosek o wprowadzenie na uzbrojenie armii tego sprzętu pod nazwą „120 mm moździerz piechoty wz 1940" Departament Artylerii ocenił moździerz surowiei. Zauważono, ze ma on dużą donośność minimalną co u-oiemożlłwia użycie go bezpośrednio na pierwszej linii, poza tym wymaga on znacznej wysokości ukrycia, gdyż dym wylotowy po wystrzale jest widoczny z odległości 2 km. Za największą wadę działa uznano zbyt małą szybkostrzel-ność. Wobec tych -astrzeżeń Departament Artylerii stwierdził, iż sprzęt ten me może być uważany za działo piechoty. gdyż nie będzie mógł sprostać podstawowemu zadaniu postawionemu przed takim rodzajem działa, to jest towarzyszeniu piechocie na polu walki Dlatego też Departament Artylerii zaproponował wprowadzenie moździerza kal. 120 mm do linii w artylerii pułkowej.

Wniosek ten został zatwierdzony, lednak KSUS postanowił chwilowo nie uruchamiać produkcji ze względu na pilniejsze potrzeby i konieczność dokonania pewnych poprawek w konstrukcji Produkcja seryjna moździerza była przewidywana na lata czterdzie-