MT84 09a

Rys. 1. Nkm mod A z magazynkiem pieskim 4-nabojowym

NIEZNANA BROŃ DRUGIEJ RZECZYPOSPOLITEJ

NAJCIĘŻSZY KARABIN MASZYNOWY MODEL A

Zagadnienie najcięższych Karabinów maszynowych wypłynęło w Polsce po raz pierwszy w 1931 r.. kiedy to poddano badaniom 20 mm nkm firmy Oerlikon oraz 13,2 mm nkm Hotchkis-sa. Oba te nkm uznano wtedy za nieskuteczne zarówno do obrony przeciwlotniczej jak i przeciwpancernej. Jednak konieczność wyposażenia wojska w skuteczną broń ppanc.. jak również w małokalibrową broń plot. spowodowała, że w 1935 r. polskie władze wojskowe dały polecenie wszechstronnego zbadania zagranicznych konstrukcji tego typu. Poddane badaniom nkm firmy Solothurn i Oerlikon uznano za nie odpowiadające wymogom. Z tego też względu zrodziła się konieczność rozpoczęcia własnych studiów nad najcięższymi karabinami maszynowymi i amunicją do nich.

W 1936 r. zostały opracowane przez Instytut Techniczny Uzbrojenia. Dowództwo Broni Pancernych i Instytut Techniczny Lotnictwa wytyczne, jakim musi odpowiadać nkm dla lotnictwa, czołgów, obrony ppanc. i plot. Po ich zatwierdzeniu przez Komitet do Spraw Uzbrojenia i Sprzętu (KSUS). Fabryka Karabinów w Warszawie otrzymała polecenie wykonania modelu polskiego nkm i przeprowadzenie do 1.11.38 r. prób porównawczych konstrukcji zagranicznych z konstrukcją polską.

Przeprowadzone w drugiej połowie 1937 r. badania z karabinami zagranicznymi (Oerlikon. Madsen, Hispano--Suiza) dały wyniki negatywne, bowiem żadna z badanych konstrukcji nie nadawała się jako broń uniwersalna.

Równocześnie od 1936 r. trwały intensywne prace nad modelem polskiego nkm. Jego projekt został opracowany przez • pracownika Fabryki Karabinów inż. Bolesława Jurka, obliczenia zaś wykonał inny pracownik F.K. inż. Wawrzyniec Lewandowski.

Pierwszy egzemplarz polskiego 20 mm nkm model A został wykonany w I istopadzie 1937 r. i jeszcze w tym samym miesiącu odbyły się pierwsze próby w Centrum Badań Balistycznych w Zielonce. Ujawniające się podczas badań pewne wady i niedokładności różnych elementów spowodowane pośpiechem w ich wykonaniu. oraz konieczność ich usuwania były przyczyną wydłużenia się czasu prób. Zakończono je 20.05.38 r. tj. prawie 4 miesiące po\ryznaczonym przez KSUS terminie.

Ostatecznie komisja odbiorcza w następujący sposób oceniła przydatność 20 mm nkm model A dla wojska.

1.    dla broni pancernej - lepszy od zagranicznych,

2.    dla lotnictwa - za mała szybkos-trzelność. wymagane ładowanie z taśmy.

3.    dla piechoty i kawalerii jako broń plot. - dobry,

4.    dla piechoty i kawalerii jako broń ppanc. oddziałów pierwszolinio-wych - za ciężki.

Ogólna ocena nkm przez komisję wypadła wysoko. Stwierdzono, że:

1. Nkm ma prostą konstrukcję, wygodny kształt, łatwo daje się rozkładać i składać, jest celny, prosty w użyciu, pewny w działaniu, wytrzymały

2.    Cechuje go duża szybkość początkowa pocisku, która zostaje zachowana nawet po 5000 strzałów.

3.    Ciężar, celność, szybkostrzel-ność są równorzędne karabinom zagranicznym.

4.    Polski nkm daje lepszą przebijał-ność w porównaniu z konstrukcjami obcymi, gdyż przebija te same blachy pancerne z odległości średnio o 200 metrów większej.

Dobre wyniki otrzymane w trakcie prób z prototypowym egzemplarzem 20 mm nkm A spowodowały, że już 21.06.38 r. Kierownictwo Zaopatrzenia Uzbrojenia zamówiło w F.K. dwie następne sztuki w cenie po 43791 zł w celu przeprowadzenia dalszych badań. W lipcu 1938 r. na wniosek Departamentu Uzbrojenia. KSUS postanowił zaniechać prac nad zagranicznymi konstrukcjami tego typu. Jednocześnie zapadła decyzja o przejściowym wprowadzeniu na uzbrojenie Wojska Polskiego 20 mm nkm model A dla broni pancernej i ewentualnie dla obrony przeciwlotniczej, do czasu zakończenia prac nad udoskonalonymi wersjami nkm.

W nowe nkm zamierzano wyposażyć wszystkie tankietki typu TK i TKS, czołgi pływające PZInż. 130 i czołgi rozpoznawcze 4 TP. Rozważano także na prośbę gen. T. Piskora, możliwość zainstalowania 20 mm nkm A w obiektach fortyfikacyjnych jako broni ppanc. W celu wykorzystania nkm jako broni plot. przewidywano umieszczenie na jego przednim uchwycie muszki kołowej, a na tylnym uchwycie celownika. Do ich opracowania przystąpiły Polskie Zakłady Optyczne.

Dla 20 mm nkm A przewidywano dwa typy podstaw - lekką i ciężką. Podstawa lekka typu PL 20 A powstała wg projektu J. Skrzypińskiego w opracowaniu L. Kowalewicza. Był to lekki 15 kg trójnóg dla nkm ppanc. dla czołowych oddziałów piechoty.

Podstawa ciężka typu PC 20 A została zaprojektowana i opracowana przez L. Kowalewicza. Powstała ona w wyniku modyfikacji łoża 37 mm armaty ppanc. wz. 36. Była to podstawa dwukołowa. Posiadała 3 nogi. z tego 2 przednie były łamane. Napęd podnośnicy i obrotnicy wzorowany był na rozwiązaniu Oerlikona. Ciężar podstawy wynosił 400-500 kg. Model