P061211 04

Oznaczanie czystości preparatów pektynowych sprowadza się do usuwania substancji balastowych z preparatu. Najprościej, ale jednocześnie niezbyt dokładnie, można tego dokonać w procesie kilkakrotnego przemywania preparatu alkoholem etylowym o stężeniu ok. 50%, w którym rozpuszczają się niektóre substancje, jak np. barwniki, kwasy, cukry, nie rozpuszczają się natomiast substancje pektynowe. Lepszy efekt można uzyskać, rozpuszczając preparat pektynowy w wodzie i następnie koagulując pektyny alkoholem lub acetonem. Powtarzając tę operację kilkakrotnie można w znacznym stopniu usunąć z preparatu substancje balastowe, ale nie wszystkie, gdyż np. skrobia i dekstryny podlegają również koagulacji tymi rozpuszczalnikami, a tym samym pozostają w preparacie pektynowym.

Dokładne oznaczenie czystości preparatów pektynowych można przeprowadzić w procesie zmydlania estrów metylowych kwasu poli-galakturonowego do wolnej fomiy tego kwasu, tzw. kwasu pek-t o we go i jego wytrącania za pomocą chlorku wapnia, przy czym otrzymany koagulat przemywa się wodą destylowaną i suszy jako pektan wapnia. Wiedząc, że pektan wapnia zawiera 8,2% wapnia, można obliczyć zawartość czystej pektyny w preparacie pektynowym. Oznaczenie to można również przeprowadzić techniką miareczkową, kompleksując wapń za pomocą wersenianu sodu (patrz Część ogólna) i następnie odmiareczkowując nadmiar dodanego wersenianu sodu za pomocą mianowanego roztworu chlorku wapnia. Istnieje również możliwość kolorymetrycznego oznaczenia czystości preparatów pektynowych w procesie, zmydlania estrów aż do kwasu galakturonowego. stanowiącego podstawową jednostkę w budowie pektyn, następnie wytworzenia barwnego kompleksu tego kwasu z karbazolem i ostatecznie dokonania kolorymetrycznego pomiaru ilości kwasu galakturonowego, który przelicza się na pektynę, a tę przelicza na zawartość w preparacie pektynowym.

Stopień zestryfikowania pektyn, decydujący o ich szybkości żelowania, a tym samym i preparatów, w których występują, można ozna-:zyć metodą podwójnego miareczkowania roztworów wodnych bajanych preparatów, uprzednio oczyszczonych z soli i kwasów, za pomocą ok. 0,1-molowego roztworu NaOH w obecności fenoloftaleiny ako wskaźnika, lub też dokładniej w procesie potencjometrycznego miareczkowania. Najpierw zobojętnia się wolne grupy karboksylowe

kwaońw pektynowych, zapisuje wjnk miareczkowania, po czyn roi-twór alk ib/uje dy ściśle oknioai objętością ok. 0,5* molowe go roztworu NaOH da zznydłenia pektyn, następnie dodaje się ściśle równoważną objętość 0.5-molowe go roztworu HQ, po czym ponownie miareczkuje się ok. 0,1-molowym roztworem NaOH, przy czym wynik drugiego miareczkowania odpowiada ilości grup karboksylowych pektyn uwolnionych w procesie ich zmydlania, Mając dwu wyniki miareczkowania roztworu pektyny, pierwszego (a) i drugiego (b), oblicza się j stopień zestiyfikowania pektyn (kwasów pektynowych) według wzoru

fr

x ^m ■'■■■■" i • 100 I 4 ^

gdzie: x — stopień zestryfikowania pektyn w %,

o — objętość roztworu NaOH zużyta w pierwszym miareczkowaniu (wolne grupy karboksylowe) w cm’, b — objętość roztworu NaOH zużyta w drugim miareczkowaniu (grupy karboksylowe zesiryfikowane, uwolnione w procesie zmydlania) w cm^J.

■ UWAGA. Metoda ta daje poprawne wyniki oznaczeń pod warunkiem, że preparat pektynowy jest w pełni rozpuszczony przed pierwszym miareczkowaniem oraz dodawania ściśle równoważnych objęto-| ści roztworu NaOH do zmydlania i HO po jego zakończeniu.

j Ponieważ stopień zestryfikowania pektyn jest ściśle związany z zawar-j tością w nich grup metoksylowych. zawartość tych grup można obliczać i na podstawie wyników miareczkowania grup karboksylowych, wystę-I pujących w stanie wolnym w pektynie oraz w stanie zestryfikowania, I przy uwzględnieniu odpowiednich współczynników przeliczeniowych, I lub też można obliczać na podstawie stopnia zestryfikowania pektyn I oraz współczynnika czystości preparatu pektynowego.

I Stopień amidacji kwasów pektynowych, wchodzących w skład amido-I wanych preparatów pektyn niskometylowanych, oznacza się oddestylo-j wując amoniak z badanego na stopień zestryfikowania roztworu prepa-I ratu pektynowego do mianowanego roztworu HQ. Destylację prowadzi się w aparacie Pamasa-Wagnera, stosowanym do oznaczania zawartości azotu metodą Kjeldahla, przy czym próbkę przed destylacją

207