7349812230

38 Synteza dziejów' Polski..

sprowadzałoby się do badania wytworów kultury, obyczaju, folkloru i kullury artystycznej. (...) Kultura narodowa jest historycznie ukształtowaną całością, odrębną od innych kultur narodowych. »Charakter narodowy« byłby zatem kategorią zapewniającą uchwycenie i zmierzenie owej odrębności. Taka koncepcja charakteru narodowego nic pozwala na posługiwanie się pojęciem osobowości ani żadnymi danymi psychologicznymi.” Nic oznacza to jednak, że interpretacja „charakteru narodowego” jako kultury-archctypu jest zdecydowanie bardziej przejrzysta, niż ujęcie go jako „psychiki”.

Zdaniem F. Ryszki: „Jest to po prostu problem polityczny. W nauce o polityce przeważa (...) inlcrsubicklywne pojmowanie charakteru narodowego. Kojarzy się ono najczęściej z zachowaniami konfliktowymi i ze skłonnością do konfliktów. (...) Nie znaczy to jednak, by poszukiwać tylko takich orientacji charakterologicznych lub takich osobliwości kullury, które wydają nam się sprzyjać powstawaniu konfliktów. Równic ważne jest poszukiwanie opinii, postaw i ewentualnie zachowań, które mogą i powinny im przeciwdziałać czy po prostu sprzyjać kooperacji na każdym szczeblu kontaktów międzyludzkich.” ^16g Trzeba jednak zauważyć, że - jak pisze F. Ryszka - „wieloznaczność, swoista atrakcyjność, by nic powiedzieć: egzotyka syn-dromatyczna »charaktcru narodowcgo« (osobliwie, gdy pisze się o innych!), powodują, że rozważania na ten lemat łatwo przekształcają się w »teoric skaczące«, wedle określenia (...) Leona Petrażyckiego, a są to takie teorie, gdzie argumenty nie wystarczają po prostu dla generalizacji. Metody mogą okazać się bardzo precyzyjne, lecz już niewłaściwe określenie przedmiotu powoduje, że teoria nie przestanie być »skacząca«.”¹⁷⁰

168 S. Bednarek: Charakter narodowy u* koncepcjach i badaniach współczesnej humanistyki. Wrocław 1980, s. 145.

IGO F. K y s z k a: Wstęp do nauki..., s. 210; także: i d e m: Nauka opoli tyce..., s. 405. 170 Ibidem.