P1050275

108

Mena W. Paduczewa

[14]

3.3. Przykłady przejścia od krótkiego zreferowania treści do aforyzmu

Przykład 1 i Orze! i lis (I).

Zwięzłe streszczenie: Orzeł zjadł dzieci lisa, z którym przedtem postanowił żyć w przyjaźni; lis nie mógł się na nim zemścić, ale orzeł i tak został ukarany: jego pisklęta poniosły śmierć.

Morał: Ten, kto zdradził przyjaźń, nawet jeśli uniknie zemsty pokrzywdzonego, nie uniknie kary bogów (morał-aforyzm).

Przejście od zreferowania treści do aforyzmu:

1)    Lis nie mógł zemścić się na orle -*■ Orzeł uniknął zemsty lisa (I c);

2)    Orzeł zjadł dzieci lisa, z którym przedtem postanowił żyć w przyjaźni -*■ Orzeł zdradził przyjaźń z lisem (II c) -> Orzeł zdradził przyjaźń (III a);

3)    Orzeł uniknął zemsty lisa -* Orzeł uniknął zemsty pokrzywdzonego (I a);

4)    Orzeł za to, że zdradził przyjaźń, poniósł karę, polegającą na tym, iż jego pisklęta poniosły śmierć -*■ Orzeł poniósł karę za to, że zdradził przyjaźń (III a) -> Orzeł — za to, że zdradził przyjaźń — nie uniknął kary bogów (I c);

5)    Orzeł zdradził przyjaźń i chociaż uniknął zemsty pokrzywdzonego, nie uniknął kary bogów -*■ Ponieważ orzeł zdradził przyjaźń, to chociaż uniknął zemsty pokrzywdzonego, nie uniknął kary bogów (II a) -*■ Jeśli orzeł zdradził przyjaźń, to nawet jeśli uniknie on zemsty pokrzywdzonego, nie uniknie kary bogów (II f) -*• Jeśli człowiek zdradził przyjaźń, to nawet jeśli uniknie zemsty pokrzywdzonego, nie uniknie kary bogów (II d) -*■ Ten, kto zdradził przyjaźń, nawet jeśli uniknie zemsty pokrzywdzonego, nie uniknie kary bogów (I c).

Przykład 2: Łasica i Afrodyta (50).

Krótkie zreferowanie treści: Łasica, która zakochała się iv młodzieńcu, została zamieniona w dziewczynę, lecz pod względem swoich przyzwyczajeń pozostała łasicą.

Morał: Tak samo ludzie <źli z natury>, jakkolwiek zmienialiby swój wygląd, nie mogą zmienić swego charakteru (morał-ocena; w nawias ujęta jest ocena, która na danym etapie nie jest generowana).

Przejście od zreferowania treści do aforyzmu:

1)    Łasica, która zakochała się w młodzieńcu, została zamieniona w dziewczynę -> Łasica została zamieniona w dziewczynę (III a; pominięty zostaje motyw czynności):

2)    Łasica została zamieniona w dziewczynę -> Łasica zmieniła wygląd (II b);

3)    Łasica pod względem przyzwyczajeń pozostała łasicą-► Łasica nie zmieniła

swego charakteru (I c);

4)    Łasica zmieniła wygląd, ale nie zmieniła swego charakteru —> Niektórzy ludzie zmieniając wygląd nie zmieniają charakteru (II d, II e) -i- Niektórzy ludzie, jakkolwiek zmienialiby swój wygląd, nie mogą zmienić swego charakteru (I e).

Przykład 3: Osioł, kogut i lew (82, poi. 84).

Zwięzłe streszczenie: Osioł widząc, że lew ucieka przestraszony pianiem koguta, rzucił się za nim w pogoń, a lew go pożarł.

Morał: Tak też i niektórzy ludzie widząc poniżenie swoich wrogów nabierają zbytniej pewności siebie i nawet nie zauważają, że sami zbliżają się do zguby (morał-aforyzm).

Z krótkiego streszczenia uzyskujemy aforyzm posługując się przekształceniami gencralizacji i synonimii.