P1080888

FORUM „KATECHETY”'

KS. MAREK PARCHEM

CO PISMO ŚWIĘTE MÓWI O ŚMIERCI?

KUKA MYŚLI NA TEMAT ŚMIERCI W TRADYCJI BIBLIJNEJ

W jaki sposób na temat śmierci wypowiadają się autorzy biblijni? W Biblii nie ukrywa się ani nie umniejsza potęgi śmierci, co więcej, nie traktuje się jej tak, jakby jej nie byto, co często daje się zauważyć współcześnie. W Biblii śmierć jest postrzegana jako część egzystencji. Czym zatem jest śmierć? Jakie jest jej znaczenie? Inaczej niż we współczesnym świecie, gdzie śmierć oznacza koniec funkcji życiowych, w tradycji biblijnej o śmierci nie mówi się w sensie chronologicznym, ale w opozycji do życia jest ona pewną sferą, która obejmuje sytuacje ograniczające możliwości życiowe (choroba, cierpienie, niesprawiedliwość, zło). Śmierć w tekstach biblijnych jest rozpatrywana przede wszystkim z pozycji wiary, ponieważ to Bóg jest jedynym Panem życia i śmierci. W pismach Starego Testamentu o śmierci mówi się w różnym kontekście: najczęściej w biologicznym jako o swoistego rodzaju „wygaśnięciu” życia. W takim znaczeniu śmierć odnosi się do wszystkiego, co „żyje”, a więc zarówno do ludzi, jak i zwierząt czy roślin. Niekiedy o śmierci mówi się jako o czymś, co stoi w opozycji do stworzonego przez Boga porządku istniejącego na świecie. Z metaforą śmierci mamy do czynienia, gdy identyfikuje się ona z tym wszystkim, co odciąga człowieka od prawdziwego życia, tj. zgodnego z wolą Boga: człowiek „umiera” wtedy, gdy popełnia zło. W Nowym Testamencie o śmierci mówi się jeszcze w kontekście Zmartwychwstania Chrystusa.

Ponieważ autorzy ksiąg biblijnych, zarówno Starego jak i Nowego Testamentu, wypowiadają się na temat śmierci w sposób bardzo zróżnicowany, ukazując różne jej aspekty, stąd trudno pokusić się o jakąś pobieżną

nawet syntezę tego problemu. Poniżej chciał- ] bym przedstawić kilka myśli związanych z biblijną koncepcją śmierci.

1. Śmierć jako powszechne doświadczenie człowieka

Śmierć jest postrzegana jako część ludzkiego życia, jako jego nieodłączny element, ważniejszy - być może - od innych, bo nieuchronny i pewny. Według przekonań starożytnego Izraela, stanowiła ona los wszystkich, „drogę przeznaczoną ludziom na całej ziemi* (1 Kri 2,2; zob. Joz 23,14). Jeden z psalmistów stawia pytanie retoryczne:

„Czy jest ktoś, kto by żyt, a nie zaznał śmierci,

kto by życie swe wyrwał spod władzy Szeolu?”

(Ps 89,49)

Przekonanie o powszechności i nieuchronności śmierci wyraża pewna kobieta z Tekoa, która rozmawiając z Dawidem, stwierdza, że „wszyscy bowiem umrzemy z pewnością, i jesteśmy jak woda rozlana po ziemi, której nie można już zebrać" (2 Sm 14,14). Jeden z mędrców ostrzega swoich słuchaczy: „pamiętaj, że wszyscy umrzemy” (Syr 8,7). Po utracie swojego dziecka Dawid wypowiada słowa, które ukazują jego głębokie przekonanie, iż śmierć jest faktem nieodwracalnym, któremu podlegają wszyscy ludzie: „ja pójdę do niego, ale ono nie wróci do mnie” (2 Sm 12,23). Przekonanie o nieuchronności śmierci w jakiejś mierze wynika z przeświadczenia o ludzkiej znikomości i przemijalności. W Księdze Rodzaju o kondycji człowieka Bóg mówi w sposób bardzo jednoznaczny: „w pocie oblicza twego będziesz musiał zdobywać pożywienie, póki nie wrócisz do ziemi, z której zo-

' Miejsce oddane Czytelnikom do swobodnej wymiany myśli, pogądów, opinii i postulatów.

58