PA121013

Rozdział 3

Stylistyka a nauka o tekście

Tak prężnie rozwijająca się ostatnio lingwistyka tekstu musiała zahaczyć o zjawiska stylu, ponieważ są one w szczególny sposób związane s tekstem, mówionym czy pisanym (w tradycji, jak wiadomo, tekstem nazywano tekst pisany). Stylistyczna konkretyzacja języka występuje tu wyraźnie, podczas gdy z trudem dochodzi do wyobrażenia sobie wzorca stylistycznego jako idealnego układu semiotycznego. Wyobraźnia łatwiej już zatrzymuje się przy jakimś określonym kodzie, np. przy stylu poezji modernistycznej. Warto przy tym zauważyć, że niektórzy współcześni badacze tekstów, zapewne z chęci zachowania czystości metody, unikają wręcz używania terminów styl czy stylistyka, co najwyżej wspominają niekiedy o retoryce mówienia. Przykładem niech będzie następujące twierdzenie Beaugranda i Dresslera o tym, „schemat tekstu*' może się przerodzić w „scenariusz”, kiedy wypowiedzi „mają wcześniej ustaloną rutynę”, nazywaną też „ustabilizowanym planem" tekstu. Czymże jest owa „rutyna”, jeśli nic konwencją stylistyczną?¹

Badacz stylu językowego, przyzwyczajony do obcowania z konkretnymi jego realizacjami, może przystać na głoszoną powszechnie tezę, że językoznawstwo nie kończy się na badaniu zdań, że należy przechodzić do opisu wyższych poziomów komunikacji językowej. Uzyskiwane dane dowodzą jednak, że brak im „zakotwiczenia w języku”: opisuje się farbowania kulturowe człowieka, różne plany, strategie komunikacyjne (bardzo modny ostatnio termin wojskowy!) w strukturze głębokiej

; m A. de fieaugrnmic. W. U. Draatkr, Wstęp do fc»fwe|ll toksto, praekł. Sswedek. Wanuwa 1990. «. 127.