S5006953

xł vm TON KOSTRW

gdy ta, raz wywjrtscona. chciała piąć się dalej w górę, P.,h tym względem lepszym politykiem okazał się Fon Kostryn.

Fon Kostryn. Syn wisielca, pojawia się na dworze Kir. kora jako rzekomy szlachcic, wywodzący swój ród „Z nie. mieckich książąt” (a. III. w. 168). Rywal Kirkora. przypomina postać „czarnego rycerza”, zbrodniarza z ballad romantycznych- Karierowicz, tak jak Balladyna {Norwid nazwał go ..karierystą”). tak jak i ona ukrywał swoje pochodzenie. „Ty także obca” (w. 171) mówi do bohaterki, podkreślaj,,.-swoją solidarność. I ona nie waha się określić go mianem „bratniej duszy¹' (w. 176). Ta aluzja do romantycznej idei zostaje w dalszych scenach wykorzystana dla celów paro. dystycznyeh. Zbrodnia nie łączy ludzi. Kostryn zapragnie dla siebie zagarnąć koronę Grabca. Balladyna go uprzedni, ale od tej chwili zapamięta, że nie może mu ufać.

Kostryn nie ukrywa swojej pogardy dla Jachów '. Uważa ich za opojów i żarłoków, a jednocześnie za ludzi „obciążonych” sumieniem, bo żałujących popełnionych zbrodni. Pogarda dla kraju, który go przygarnął, a jednocześnie chęć zrobienia w tym kraju kariery pozwala wysunąć hipotezę, że w intencji Słowackiego Kostryn uosabiał „Lelewelowską myśl o niszczącym pierwotny ustrój słowiańskich ludów wpływie feudalizmu zachodniego"¹. Zaakcentowanie niemieckiego pochodzenia naczelnika straży zamkowej i jeno ambicje związane z chęcią zdobycia korony mogą być echem porozbiorowego okresu w dziejach insygniów koronnych. Niektórzy z ówczesnych przypuszczali, że ukradli je Prusacy i że z tego tytułu rościć sobie będą prawa do objęcia tronu polskiego.

Pustelnik. Wyraziciel narodowej tradycji, strażnik św i-tej korony Lecha, został przedstawiony w dramacie jako wzorzec zasad moralnych, nieugiętego patriotyzmu 1 jak -

zwolennik sojuszu między szlachtą a ludem. Pustelnik potępił zbrodnię brata-uzurpatora, a następnie bezkompromisowo osądził zbrodnie Balladyny i rozpoczął walkę o przywrócenie porządku w kraju. Widząc zarysowującą się szansę przywrócenia narodowi prawowitej władzy, odsłonił przed Kirkorem zatajony przed społeczeństwem fakt. że przez 20 lat rządził nim uzurpator ukoronowany fałszywą koroną¹¹ To on, wbrew .przypisanej starcom opinii o cechującej ich rozwadze i rozsądkowi⁴*, w gorących słowach zachęcał Fi-lona do porzucenia „daremnych żalów" i do pójścia w ślady Kir kora.

Tworząc postać Pustelnika Słowacki silniej niż w innych wypadkach podkreślił jej symboliczność. Pustelnik okazał się Popielem III, władcą równie legendarnym jak i dwaj poprzedni, ale jednocześnie wymyślonym całkowicie przez poetę. Była to postać tworzona zgodnie z konwencją obowiązującą w starych kronikach, a następnie w balladach, gdzie pustelnicy pełnili role nauczycieli wiary oraz spowiedników. Pustelnik okazał się również postacią, w tworzeniu której odwołał się Słowacki do motywów obecnych w Orlandzie Szalonym. Była to stylizacja o jednoznacznie antyfeudalnej wymowie ideowej⁴*.

^łł Być może jest to aluzja do rządów carów Aleksandra I I Mikołaja I. którzy panowali jako królowie polscy przez lat dwadzieścia (tyle bowiem czasu upłynęło od postanowień kongresu wiedeńskiego do powstania dramatu). I przez ten cały okres Polska znajdowała się pod berłem władców nie koronowanych polską koroną. Aleksander nie koronował się na króla polskiego, a Mikołaj koronował się w r. 1829 carską koroną, co wywołało oburzenie społeczeństwa. (Por. M. I n g 1 o t. op. cir.ł

^M Na temat „rozsądku" starców por. Kordian, a. 1, w. 227— —230.

ⁿ Jak wskazuje W. Kubacki ..Rady dawane Kirkorowi przez Pustelnika przypominają na pierwszą strofę pieśni Xi.1V Orlanda Szalonego", mówiącej o cnocie zamieszkującej chaty 1 obłudzie, która kwitnie w zamkach (op. cii., %. 68).

I — BN 1131 (J. Słowacki: Balladyna!

1

Por. E. Sa w r y mo w I c z, op. cft, a. 33.