skanuj0002

2.1. UTRWALACZE PROSTE

a. Etanol. Stosuje się w stężeniu 50—70%. Chociaż szybko dyfunduje do tkanek, nie jest jednak wygodny, gdyż powoduje kurczenie się i twardnienie (kruchość) materiału. Wywołuje wyraźne zmiany w cyto-plazmle i Jądrze komórkowym, rozpuszcza tłuszcze i lipidy.

Czysty etanol rzadko używa się w histochemii. Najczęściej bywa stosowany w mieszaninie z innymi związkami, jak formaldehyd i kwas octowy. Dodatek glicerolu nieco zmniejsza kruchość utrwalanego materiału. Niekiedy zamiast etanolu stosuje się aceton.

b.    Formalina. Jest zwykle stosowana jako roztwór 10%, czyli zawierający ok. 4% czystego formaldehydu. Formalina nie powinna być kwaśna. W razie potrzeby można ją oczyścić przy użyciu Amberlitu 1R-45, CaCOj lub MgO. Formalina szybko utrwala I silnie hartuje materiał. Powoduje nieznaczne zmiany strukturalne komórek. Dobrze utrwala cytoplazmę, zachowując jej strukturę wewnętrzną. Nie rozpuszcza tłuszczów 1 lipidów. Wadą formaliny Jest to, że rozpuszcza niektóre składniki komórkowe (wapń, gllkogen). Należy przy badaniach zwrócić uwagę, że pary formaldehydu szkodliwie działają na błony śluzowe i skórę człowieka. Niekiedy stosuje się 10% roztwór formaliny w 0,8% roztworze chlorku sodowego.

Utrwalanie materiału do badań w mikroskopie fluorescencyjnym należy przeprowadzać w 5—10% roztworze formaliny, działając nie dłużej niż 24 godz.

c.    Kwas octowy. Stosowany jest jako kwas octowy lodowaty. Jest utrwalaczem kwaśnym nadającym się przy badaniach jądra komórkowego. Szybko dyfunduje do tkanek i odpowiednio Je zmiękcza. Chromosomy ulegają spęcznieniu, przez co stają się większe i wyraźniejsze. Kwas octowy zapobiega stracie lipidów. Nadaje się szczególnie do badania cytoplazmy.

d.    Kwas chromowy. Roztwór kwasu chrcmowego otrzymuje się przez rozpuszczenie w wodzie krystalicznego trójtlenku chromowego (Cr0₃). Jest to związek barwy brązowej i posiada silne właściwości utleniające. Tworzy chromiany dobrze rozpuszczalne w wodzie. Do tkanek przenika stosunkowo wolno. Powoduje nieznaczne kurczenie się i twardnienie materiału. Ponieważ jony chromianowe przylegają do tkanek, należy materiał po wyjęciu z utrwalacza dobrze płukać w wodzie bieżącej. Kwas chromowy znajduje zastosowanie przy badaniu jądra komórkowego 1 cytoplazmy oraz śluzów. Z lipidami tworzy połączenia. Przy utrwalaniu kwasem chromowym tkanki ciemnieją. Może to przeszkadzać w barwieniu. Dlatego niektórzy autorowle polecają rozjaśnianie utrwalonego materiału 1% roztworem KMn0₄.

e. Woda. Do sporządzania odczynników, jeśli nie jest zaznaczono inaczej, stosuje się wyłącznie wodę destylowaną. W niektórych wypadkach należy zachować szczególną ostrożność (enzymy) i stosować wodę specjalnie destylowaną w naczyniach szklanych lub podwójnie destylowaną, całkowicie pozbawioną śladów metali ciężkich (miedź).

Do długotrwałego płukania i przemywania materiału utrwalonego lub skrawków można stosować wodę bieżącą z kranu, co wyraźnie jest zaznaczone w tekście. Jednakże w końcowej fazie należy obiekty starannie przemyć wodą destylowaną.

Należy również zwrócić uwagę na fakt, że woda bieżąca może być chlorowana i z tego względu nie zawsze nadaje się do płukania skrawków.

2.2. UTRWALACZE ZŁOŻONE

2.2.1. UTRWALACZ FORMAUNA-ETANOL-KWAS OCTOWY (FAA) (Jensen, 1962)

Etanol 50%    90    ml

Kwas octowy lodowaty 5 ml Formalina 40*/«    5    ml

Utrwalacz ten jest chętnie stosowany z uwagi na to, że daje dobre wyniki 1 szybko przenika do tkanek. Często jednak powoduje kurczenie się i twardnienie materiału, co utrudnia skrawanie. Nadaje się w badaniach anatomicznych (ściany komórkowe), w cytologii do obliczania Chromosomów, w mniejszym stopniu przy badaniu cytoplazmy i mitochondriów. Stosunek składników w utrwalaczu można tak zmieniać, aby osiągnąć optymalne wyniki. Utrwalanie powinno wynosić najkrócej 4 godziny. Czas przechowywania w utrwalaczu jest nieograniczony.

2.2.2. UTRWALACZ NAWASZINA (Jensen, 1962)

Roztwór A: Kwas chromowy    5,0 g

Kwas octowy lodowaty 50 ml Woda destylowana    320 ml

Roztwór B: Formalina 40°/o    200    ml

Woda destylowana    175 ml

Roztwory miesza się bezpośrednio przed użyciem w równych objętoś-ciach. Sporządzanie oddzielne roztworów jest konieczne z uwagi na właściwości utleniające kwasu chromowego i redukujące formaldehydu. Pod-

37