skanuj0019 4

44 Cechy społeczeństwa pluralistycznego

wokół Maryi, Matki Chrystusa i Kościoła, gromadziło Naród i ukazywało mu nadzieję na zwycięstwo zagrożonej wiary. Maryjny wymiar duszpasterstwa skutecznie przyczyniał się do zjednoczenia rozbijanego Narodu i budzenia w nim poczucia solidarności¹. Obrona tożsamości Narodu stanowiła nie tylko okazję do uświadomienia Polakom wartości, jakimi powinni kierować się w życiu, ale także dawała okazję do przeżycia solidarności narodowej oraz umacniała nadziej ę na przetrwanie.

Moralne zagrożenie Narodu intensyfikowało w Kościele misję obrony biologicznego i moralnego życia społeczeństwa. Realizowana była przez przeciwdziałanie zabijaniu dzieci nie narodzonych, zapobieganie alkoholizmowi i nietrzeźwości².

Duszpasterstwo w okresie komunistycznym stawiało na obronę godności i praw człowieka, a zwłaszcza prawa do wolności, pracy, sprawiedliwości, prawa do równego startu zawodowego i kulturalnego. To dopominanie się o prawa ludzkie pozostawało w związku z upominaniem się o prawa Boskie. Łączenie walki o prawa ludzkie z dopominaniem się o prawa Boże było widoczne podczas wiązania strajku z Mszą św. i modlitwą podczas wydarzeń sierpniowych 1980 roku. Była to, jak się wydaje, najlepsza droga duszpasterstwa w epoce permanentnej i zaplanowanej ateizacji.

Wraz z upadkiem systemu komunistycznego w 1989 roku skończyła się w Polsce laicyzacja sterowana, która dążyła do usunięcia religii z życia publicznego i do ateizacji społeczeństwa. 45-letni okres dyktatury komunistycznej w Polsce wycisnął swoje piętno nie tylko na gospodarce i polityce, ale także dokonał ogromnego spustoszenia w postawach i mentalności ludzi. Pozostała po okresie komunistycznym - jak pisze Jan Paweł II w encyklice „Centesimus an-nus” - pustka duchowa (CA 24). Polak powszechnie uznany za katolika często jawi się jako człowiek lekceważący zasady moralne, obojętny na innych ludzi i niezdolny do uczciwej pracy oraz samodzielnych i racjonalnych wyborów. Mówi się, że jest to „choroba popromienna” totalitaryzmu komunistycznego, której objawami są: atomizacja społeczeństwa, wzajemna nieufność, nieumiejętność samodzielnego myślenia, kumoterstwo itp.

{"Społeczeństwo polskie znajduje się obecnie na przejściu od totalitaryzmu do demokracji. Nadal utrzymuje się mentalność ludzi, która została ukształtowana w dyktaturze komunistycznej. Wydarzenia ostatnich lat wskazują że w znacznej części społeczeństwa polskiego jest mocno zakorzeniona sekularyzacja spontaniczna³. Widać to zarówno w płaszczyźnie instytucjonalnej, jak i w ludzkiej świadomości. Wypowiedzi przedstawicieli ugrupowań laickich, niektóre periodyki, programy radiowe i telewizyjne zwalczają religię i Kościół, nie cenią najwyższych wartości w Narodzie, prawo stanowione przedkładają ponad etykę, a Kościołowi zarzucają fundamentalizm. W budowaniu nowego systemu nie liczą się z podstawowymi wartościami chrześcijańskimi, które stanowią podstawę dialogu i współpracy dla dobra całego społeczeństwa. Bez podstawowych wartości żadne społeczeństwo i państwo nie może się rozwijać⁴.

Mimo zniknięcia państwa totalitarnego pozostał jeszcze klimat wytworzony przez ten typ państwa. Katolicy pozostają w bierności, a Kościół w swoim oddziaływaniu na wiernych nie ukierunkował się jeszcze dostatecznie na nowe potrzeby i problemy, co oznacza, że jego działalność nie jest całkowicie do nich adekwatna. Ciąży na nim podwójna mentalność „Kościoła ludowego” z przeszłości i „oblężonej twierdzy” z okresu komunistycznego⁵.

W kontekście wspomnianych słabości i wypaczeń, często niezawinionych przez poszczególnych ludzi, przychodzą wzorce daleko posuniętego liberalizmu z Zachodu. W okresie przejściowym od totalitaryzmu do demokracji stykają się na polskim gruncie dwa trendy: pierwszy związany z komunistyczną deprawacją ze Wschodu, drugi z konsumpcyjno-liberalnym rozluźnieniem z Zachodu. Na

1

   Bp W. Miziołek. Maryjna koncepcja duszpasterstwa Kardynała S. Wyszyńskiego. AK 73:1981 z. 2 nr 436 s. 258; A. Rastawicki. Matka Boska w życiu Kard. S. Wyszyńskiego. ChS 14:1982 nr 4-5 s. 90.

2

   List Episkopatu Polski do duchowieństwa o moralnym zagrożeniu Narodu. W: Listy Pasterskie Episkopatu Polski s. 507-508.

3

   Sekularyzacja spontaniczna zmierza do uwolnienia się różnych dziedzin życia społecznego i światopoglądów spod wpływu religii i Kościoła.

4

   W. Piwowarski. Tło społeczno-polityczne i religijno-kościelne s. 39;

5

   Tenże. Przemiany religijności polskiej - stan obecny i perspektywy. „Więź” 35:1992 s. 31.