skanuj0032 (10)

5.3. Zasoby i walory pozaprzyrodnicze 99

awangardowe przedstawienia teatralne i dyskoteki w stylu „techno”, a w jednym z magazynów mieści się restauracja „Im Hlitten-Magazin”. Dla niektórych kategorii turystów obiekty przemysłowe mogą być również źródłem przeżyć estetycznych, np. udostępniona do zwiedzania nieczynna od 1986 r. kopalnia węgla kamiennego „Zollverein XII” w Essen (Niemcy) jest w folderach nazywana nieco pompatycznie „katedrą Zagłębia Ruhry”. Należy mieć nadzieję, że proces przekształcania nieczynnych obiektów przemysłowych w atrakcje turystyczne (związany często z tworzeniem tzw. parków tematycznych), w chwili obecnej dosyć zaawansowany zwłaszcza w Wielkiej Brytanii [Ewing 1989], jak również w Stanach Zjednoczonych, Niemczech lub Francji, w niedługim czasie przybierze w Polsce większe rozmiary (zwłaszcza w Górnośląskim Okręgu Przemysłowym).

Bliska „turystyce przemysłowej” jest turystyka związana z odwiedzaniem muzeów kolejnictwa (popularnych np. w Wielkiej Brytanii), portów handlowych itp. Częściej niż dzieje się to w przypadku „turystyki przemysłowej”, uczestniczą w niej osoby nie związane zawodowo z transportem (np. rodziny z dziećmi). Przykładem może być leżąca na Morzu Irlandzkim wyspa Man, gdzie jednymi z największych atrakcji turystycznych są [Spousta 1995]:

•    kolej wąskotorowa Douglas-Port Erin, gdzie od kwietnia do końca października kursują lokomotywy i wagony z końca XIX w.);

•    kursująca w okresie maj-wrzesień w niedziele i święta kolej wycieczkowa zwana „Groudle Glen Railway”;

•    elektryczna kolejka górska Laxey-Snaefell (kursująca w tym samym okresie jak podana wyżej kolej wycieczkowa);

•    jeżdżące w ciągu lata tramwaje konne w Douglas;

•    kursująca od kwietnia do października między Douglas a Ramsey linia tramwajowa nr 1 (z tramwajami elektrycznymi z 1893 r.).

Podobne zjawisko można dostrzec w Polsce, gdzie, w związku ze stratami przynoszonymi przez wąskotorowe linie kolejowe, niektóre z nich są zamieniane w obiekty turystyczne, ze specjalnie dla turystów opracowanymi trasami, dodatkowymi atrakcjami itp. (np. w rejonie Ełku, Żnina, Grójca, Sochaczewa).

Dużym zainteresowaniem turystów cieszą się również skanseny budownictwa wiejskiego, które mają szczególnie istotną rolę w poznawaniu dziedzictwa kulturowego [Stasiak 1996].

Kolejnym rodzajem walorów pozaprzyrodniczych odgrywających w ostatnich latach coraz większą rolę są obiekty historyczno-wojskowe. We Francji atrakcją są np. fortyfikacje tzw. Linii Maginota (Alzacja i Lotaryngia) oraz Wału Atlantyckiego (Bretania, Flandria i Normandia), w Chinach twierdza Szanhajkuan (we wschodniej części Wielkiego Muru Chińskiego, niedaleko Morza Żółtego), natomiast przybywający do Teksasu turyści amerykańscy z reguły zwiedzają fort Ala-mo w San Antonio. Poza obiektami obronnymi atrakcją turystyczną są pola bitew: np. dla turystów brytyjskich dużą atrakcją jest pole bitwy pod Waterloo (Belgia)