skanuj0037

dolnych ku górze. Muszą być one zgięte w stawach biodrowych i kolanowych, a unosi się tylko podudzia. Nie wolno z leżenia na wznak z wyprostowanymi kończynami dolnymi przechodzić do siadu utrzymując kończyny dolne wyprostowane. Muszą być one wówczas zgięte w stawach biodrowych i kolanowych.

Nie należy dążyć do uzyskania dużej ruchomości kręgosłupa, ponieważ wobec jego niestabilności może to być wręcz szkodliwe.

Zasady usprawniania w zespołach bólowych kręgosłupa lędźwiowego Stanisław Grochmal przedstawia następująco:

-    okres ostry (od 1 do 3 dnia) - ćwiczenia oddechowe i rozluźniające, obracanie się w łóżku do pozycji antalgicznej, masaż kończyn dolnych i ćwiczenia izometryczne dla uniknięcia zapalenia zakrzepowego żył;

-    od 3 do 6 dnia - ćwiczenia kończyn dolnych przy unieruchomionym kręgosłupie i miednicy, ćwiczenia mięśni brzucha i kończyn (zapobieganie zanikowi z bezczynności), masaż jak w pierwszych dniach;

-    od 6 do 9 dnia - wstawanie i chodzenie początkowo przy odciążonym kręgosłupie (w balkoniku, o kulach) z wyłączeniem siadania, pozycja miednicy pośrednia; osoby ze skłonnością do „lumbago” powinny chodzić w gorsecie łub w sznurówce ortopedycznej;

-    od 10 dnia - siedzenie „wysokie” w pozycji antalgicznej;

-    od 10 do 15 dnia - stopniowe uruchamianie do pełnej niezależności (intensyfikacja ćwiczeń usprawniających, pełne przystosowanie się do czynności kompensacyjnych);

-    od 15 do 30 dnia - intensyfikacja pracy mięśni w pozycjach statycznych, ćwiczenia siłowe mięśni niedowładnych, ćwiczenia przystosowawcze do czynności życia codziennego;

-    od 30 do 45 dnia - opanowanie przez chorego ćwiczeń rozluźniających, poznawanie własnych możliwości ruchowych i wydolności wysiłkowej, zapobieganie nawarstwieniom nerwicowym i przedwczesnemu inwalidztwu.

Godne polecenia są ćwiczenia w basenie leczniczym wypełnionym ciepłą wodą oraz pływanie.

W leczeniu uzdrowiskowym uwzględnia się zarówno balneoterapię, jak i kinezyterapię. Leczenie to jest wskazane w okresie przewlekłej dyskopatii.

W wybranych przypadkach zaleca się noszenie sznurówki ortopedycznej lub gorsetu, które należy zdejmować przed rozpoczęciem ćwiczeń leczniczych.

Leczenie operacyjne jest wskazane u tych chorych, u których wypad-nięte jądro miażdżyste uciska rdzeń kręgowy lub korzenie nerwowe oraz u chorych z utrzymującym się uporczywie zespołem bólowym korzeniowym i z ciasnotą kanału kręgowego.

Zmiany zwyrodnieniowe stawów krzyżowo-biodrowych przeważnie nie powodują żadnych dolegliwości.

6.3. Zapobieganie powstawaniu dyskopatii części lędźwiowo--krzyżowej kręgosłupa i zaostrzeniom już istniejącej

Ćwiczenia lecznicze odnoszą skutek tylko wówczas, kiedy pacjent ciei piący na bóle związane z dyskopatią nauczy się pracować i wypoczywać w pozycjach nie powodujących przeciążenia kręgosłupa oraz unikać czyn ności wywołujących znaczne nieraz nasilenie się bólów lub ich wystąpienie Nieprzestrzeganie tych zasad może zniweczyć wyniki długotrwałej > lec /«> nia, dlatego pacjenta należy dokładnie poinstruować, jak ma oszczędzać kręgosłup przy wykonywaniu codziennych czynności i w pracy zawodu wej, aby nie spowodować wypuklenia lub wypadnięcia jądra miażdży* tego krążka międzykręgowego. Chorego trzeba również skierować do pi/y chodni rehabilitacyjnej celem nauczenia go ćwiczeń leczniczych, któir powinien wykonywać systematycznie w domu.

Przechodząc z leżenia na wznak do stania trzeba tę czynność wykonać w kilku etapach, co ilustruje rysunek 45.

Objawy dyskopatii występują lub pogarszają się często podczas dźwi gania ciężaru przy zgiętym do przodu kręgosłupie i wyprostowanych kończynach dolnych. Zbliżają się wówczas do siebie przednie krawędzie trzonów kręgów, a oddalają tylne. Osłabiony pierścień włóknisty może wówczas nie wytrzymać naporu jądra miażdżystego, które wypukła się lub wypada najczęściej w kierunku tylno-bocznym, rzadziej tylno-środ kowym. Następstwa nieprawidłowego dźwigania ciężaru przedstawiono na rysunku 46.

KI