skany patofizjo8

nych naczyniami końcowymi anatomicznie doprowadza do zawału. Jeśli zator powstał w żyłach, to prawdopodobnie materiał zatorowy osiądzie w płucach.

Materiałem zatorowym mogą być ciała stałe, płynne i gazowe. Pochodzenie tych materiałów może być zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne. Materiałem zatorowym może być oderwana skrzeplina, komórki uszkodzonych tkanek, tłuszcze dostające się z miejsca uszkodzenia do naczyń (zatory tłuszczowe I embolia adiposa, np. przy złamaniach kości lub uszkodzeniu tkanki tłuszczowej), związki mineralne (wapń), drobnoustroje, pasożyty, pyły, powietrze, azot (choroba kesonowa), komórki nowotworowe i inne. Zatory odgrywają ważną rolę w szerzeniu się procesu chorobowego, czego przykładem jest powstawanie zatorów przez odrywanie się zakażonych zakrzepów powstałych na zastawkach przedsionkowo-komorowych, które często zatrzymują się w nerkach, wątrobie i płucach, gdzie wywołują zapalenie ropne. Nakłucie igłą żył, np. żyły jarzmowej u konia, może stać się przyczyną wprowadzenia do krwi włosów, fragmentów skóry i rozwoju zatorów.

Biorąc pod uwagę sposób przenoszenia się materiału zatorowego, wyróżniamy:

-    zatory typowe, czyli proste (embolia łypica s. simplex), w których materiał zatorowy wędruje zgodnie z prądem krwi tętnicami lub żyłami i grzęźnie w odpowiednio małym naczyniu krwionośnym;

-    zatory nietypowe (embolia atypica), w tym: a) zatory wsteczne (embolia retrograda), b) zatory skrzyżowane (embolia cruciata s. paradoxa).

W zatorach wstecznych (embolia retrograda) czopy zatorowe wędrują pod prąd krwi lub limfy. Jest to możliwe w dużych naczyniach żylnych i w przypadku ciężkiego czopu zatorowego. U zwierząt osłabionych prąd krwi w żyłach może być bardzo zwolniony, duży czop zaś ciężki, co powoduje opadanie do najniższych części ciała. Zatory krzyżowe Iembolia cruciata s. paradoxa) wymagają specjalnych warunków anatomicznych, np. obecności przetrwałego przewodu Botalla lub przetrwałego otworu owalnego w sercu. Czop zatorowy może niejako przeskoczyć z krążenia małego do krążenia dużego.

Czasami czop zatorowy jest dość długim ciałem obcym, np. skrzepliną, która wędrując w układzie żylnym napotyka rozgałęzienie naczynia i zatrzymuje się okracznie jak Jeździec na koniu”, stąd nazwa zator jeździec |embolus sellaris). Zatory takie są często śmiertelne, czop zatorowy bowiem może powiększać się w trakcie wędrówki w naczyniach żylnych. Gdy trafi do dużych rozgałęzień tętnicy płucnej, powodąje natychmiastową śmierć.