socjologia samobojstwa3

5. Dewiacja samotnicza - samobójstwo

5. Dewiacja samotnicza - samobójstwo

Tabela 10. Wiek osób podejmujących zamachy samobójcze w Polsce (dane KGP)

Wiek	Liczba zamachów	W tym zakończone zgonem
9 lat i mniej	2	2
10-14	50	24
15-19	349	228
20-24	470	356
25-29	437	340
30-34	390	321
35-39	446	360
40-14	604	523
45-49	745	659
50-54	.Di “i 6jł9 ] !itj	(: \ : i i« 589 ^;j j: ■
55-59	373	346
60-64	283	266
65-69	249	233
70-74	173	160
75-79	114	104
80-84	56	52
85 i więcej	52	46
wiek nieustalony	25	25

./*•

:

Z niepokojem należy odnotować wzrost samobójstw dzieci. Tym bardziej iż ten ciągle nie cieszy się zainteresowaniem ze strony instytucji zdolnych do tworzenia programów profilaktyki zachowań suicydalnych dzieci, mam tu na myśli instytucje wychowawcze i instytucje ochrony zdrowia. Liczba dzieci ginących w zamachach-saateboH* czych w ciągu roku jest zbliżona do liczby dzieci ginących w wypadkach drogowych, i Około 2-43%3zieći do 1 (Troku życia podejmuje próby samobójcze. Wśród miodzie’' ży do 20 roku życia częstotliwość prób samobójczych wzrasta i wynosi od 2-10%. Dziew-' częta podejmują próby samobójcze częściej niż chłopcy o jedną trzecią przypadków.

Skala samobójstw zależy nie tylko od motywacji autodestruktywnej, ale także od pewnych społeczno-kulturowych wzorców zachowań suicydalnych. Na przykład w Stanach Zjednoczonych najczęstszym sposobem pozbawienia siebie życia jest zastrzelenie, w Po)-' sce - powieszenie. Kobiety wybierają nieco inne formy niż mężczyźni (zob. tab. 11).

Obserwując zmiany technik zamachów samobójczych na przestrzeni ostatnich dwn-j dziestu lat, można stwierdzić, że obecnie samobójstwa rzadziej są popełniane przez otrucie gazem, częściej natomiast w wyniku zażycia środków psychoaktywnych, pod-' cięcia żył i rzucenia się z wysokości. Owe różnice są zapewne wynikiem zarówno pewnych zmian obyczajowych, jak i rozwoju technologii. Na przykład obecnie w większości mieszkań używany jest gaz, który grozi przede wszystkim wybuchem, a nie otruciem,| wiok-cza ipet tpy Hnstp.nnnśr rńżrwrh wzorców zachowań autode.stnikfvwnvch.

Tabela 11. Formy pozbawienia siebie życia najczęściej stosowane w Polsce (w %)

i li	Ogółem 1983’	kobiety	mężczyźni	Ogółem 2002"	kobiety	mężczyźni
powieszenie	74,40	39,50	66,40	88,70	12,52	76,17
otrucie gazem	7,80	20,20	10,70	0,56	0,17	0,39
rzucenie się z wysokości	4,10	10,10	5,50	8,25	3,41	4,84
; zażycie trucizny lub środków nasennych	2,60	11,50	4,60	4,71	2,80	1,91
rzucenie się pod koła pojazdu	3,20	4,60	3,50	2,37	0,65	1,71
! utopienie	2,50	6,80	3,50	2,80	1,37	1,43
podcięcie sobie żyt	1,50	1,90	1,60	4,13	2,96	1,17
i inne	3,90	5,40	4,20	3,64	1,21	2,43

' Dane Hofyst (1999).

’’ Dane opracowane na podstawie statystyki KGP.

5.2. Rys kulturowy

Samobójstwo mogło być formą podporządkowania się regułom życia zbiorowego lub zdradą tych reguł, aktem ucieczki od odpowiedzialności lub konsekwencją przejęcia odpowiedzialności, przejawem własnej woli lub ślepego posłuszeństwa. Mogło być wresz-^! cie zjawiskiem nieznanym w niektórych społecznościach. Większość kultur stworzyła pewne etyczne ramy oceny zachowań samobójczych. Gdyby je zasygnalizować w sposób ^najbardziej skrótowy, można by stwierdzić, że w kulturach Dalekiego Wschodu częściej dopuszczano samobójstwo jako jedną z norm życia społecznego, w kulturach świata zachodniego częściej traktowano samobójstwo jako przejaw naruszenia obowiązującycli i norm. Prawie nie rejestruje się przypadków samobójstw wśród Aborygenów, wśród nie-; których ludów Ameryki Łacińskiej. W Afryce przedkolonialnej samobójstwo było także jniezwykle rzadkim zjawiskiem. Dopiero w XIX w., kiedy na kontynencie tym zaczęły się lupowszechniać zwyczaje zachodnie, uwidacznia się m.in. wzrost liczby samobójstw.

Najstarsze zwyczaje samobójstw związane są z eliminowaniem ze społeczności lu-. dzi starych i nieprzydatnych. Do dziś przetrwały one na wyspach Południowego Pacyfiku, np. na wyspie Tikopia. Podobny zwyczaj obowiązywał na Wyspach Trobriandz-kich. Samobójstwa dokonywano, skacząc z wierzchołka palmy, wędrując aż do /śmiertelnego wyczerpania, skacząc ze skały, zażywając truciznę pochodzącą z woreczka żółciowego ryby soku lub truciznę roślinną tuva (Binczycka-Anholcer, 1995).

Odrębny problem stanowią samobójstwa będące następstwem wyroków lub nakazem honoru. Naihardziei zadziwiaiacym i do końca nienoz.nanvm nrzvkładem sarno-