Untitled Scanned 03

Przekonano się też, że zwolnienie przepływu pramoczu zwiększa re-sorpcję zwrotną, która może trwać dłużej i jest skuteczniejsza niż wówczas, gdy przepływ w kanalikach nerkowych odbywa się szybko. Okazało się przy tym, że główne wchłanianie zwrotne odbywa się w kanalikach bliższych, gdzie z pramoczu znika 75% wody, sodu, chloru i cała glukoza, aminokwasy, białka, witaminy, a także większość innych składników potrzebnych w organizmie, jak wapń, potas, magnez. Wchłanianie w tym odcinku nefronu nazwano obowiązkowym. Dopiero w dalszych odcinkach nefronu i kanalikach zbiorczych wchłania się pozostałe 25% wody, przez co mocz staje się hipertoniczny. To wchłanianie wody wymagające hormonu tylnego płata przysadki nazwano warunkowym. Wykazano też, że nabłonki kanalików pobierają z otoczenia i wydzielają do pramoczu niektóre barwniki, związki egzogenne i wewnątrzustrojowe, jak potas, jony wodorowe, kwas moczowy, kreatynina.

Zwrotne wchłanianie ważnych składników pramoczu, juk każdy czynny transport przez błony, nie odbywa się w sposób nieograniczony, ale ma swoją wartość maksymalną, po przekroczeniu której wcłiłanianie nie jest już proporcjonalne do stężenia tego ciała w przesączu kłębuszko-wyrn, a więc i w osoczu krwi. Tak wchłania się glukoza, której do przesączu kłębuszkowego iiltrujc się na minutę około 0,55 mol (100 mg), juko że wielkość liltracji minutowej GRF u mężczyzn wynosi 125 ml, a stężenie glukozy we krwi 4,4 mmol/1 (00 mg%).

Do pewnej granicy wchłanianie kanalikowe jest proporcjonalne do stężenia w pramoczu i glukoza z moczem nie jest wydalana. Po jej przekroczeniu wydajność wchłaniania zwiększa się bardzo mało, nie jest już proporcjonalna do stężenia i nadmiar glukozy uchodzi z moczem. Maksymalna zdolność transportowa kanalików nerkowych dla glukozy, czyli największa wchianialność proporcjonalna: (Tm — transfer maximal), jest bardzo wysoka, gdyż wynosi u mężczyzn 2,08 mmol (375 mg), u kobiet 1,66 mmol (300 mg) no minutę. Takie stężenie glukozy w osoczu, przy którym osiąga się największą wchłanialność proporcjonalną Tm nazywa się jej progiem nerkowym, gdyż przy większym stężeniu glukoza uchodzi już z moczem. Teoretycznie powinno to występować przy stężeniu glukozy w osoczu i tak samo w przesączu kłębuszkowym 16,6 mmol/1,. czyli 3000 mg/1 (300 mg°/o), gdyż 3000 mg (glukozy/1) X 0,125 1 (minutowa filtracja w kłębuszkacb) = 375 mg glukozy/min, czyli Tm dla glukozy u mężczyzn. Praktycznie próg nerkowy dla glukozy ocenia się u ludzi na 10 mmol/1 (180 mg%) we krwi żylnej.

Jak z przesączu kłębuszkowego płynącego przez wszystkie kanaliki — bliższe, dalsze i zbiorcze powstaje mocz ostateczny, jak zmienia się osmo-lalność i jak dokonują się wymiany między krwią w naczyniach a pra-moczem w kanalikach, w znacznym uproszczeniu objaśnia rycina 155.

Ukazano na niej przenikanie tylko wody, sodu i mocznika oraz ciśnienie osmotyczne w naczyniach, kanalikach i płynie okolokanalikowym. Jednak w całości chodzi o zwrotne wchłanianie wszystkiego z wnętrza kanalików do płynu okołokanalilcowego, o wydzielanie tych substancje z płynu śródmiąższowego do wnętrza kanalików oraz o wymiany zachodzące między krwią we wtórnych naczyniach włosowatych to-

460