slanowanie5

Hyc. 34. Koralowce ośmiopromienne. A — wachlarz Wenery — Rhipidogorgia fla-Itcllum, B — piórówka świecąca — Pennaiula phosphorea, C — organkowiec — Tubipora musica. d — pień kolonii (najstarszy polip), o — polipy boczne

polipy z dużymi, bogato orzęsionymi gardzielami, pozbawione ramion, ze słabo wykształconymi gonadami, regulujące przepływ wody przez kolonią.

ROZMNAŻANIE I ROZWÓJ

Koralowce ośmiopromienne rozmnażają się wegetatywnie przez podział podłużny i pączkowanie oraz płciowo. Są hermafrodytyczne i roz-• l/.iclnopłciowe. Skupienia komórek rozrodczych powstają w brzeżnych partiach sześciu przegród, najbliższych rowka gardzielowego. Jaja rozwieją sie zawsze w niższych partiach ciała polipa, plemniki w wyższych. Ilosnące komórki jajowe otaczają komórki endodermalne i w ten sposób powstają pęcherzyki jajowe (folikuiy), które później sterczą na szypulach do jamy chłonno trawiącej. U osobników hermafrodytycz-11ycli spotyka się protogonię, wcześniejsze dojrzewanie jaj lub plemni-I ów, co zapobiega samozapłodnieniu.

Zapłodnione jaja rozwijają się poza organizmem macierzystym. Wydostają się do jamy chłonnotrawiącej, a stąd na zewnątrz. Bruzdkowanie I■ • ■;t całkowite, a u jaj bardzo bogatych w żółtko częściowe powierzchnio-, we, Gastrulacja zachodzi albo przez imigrację, albo przez delaminację. 1'lanula, po kilku godzinach lub dniach, osadza się na podłożu, przekształca w polipa, który przez pączkowanie daje kolonię.

mi

Koralowce ośmiopromienne dzieli się na pięć rzędów: stolonowce — Stolonijera, korkowce — Alcyonaria, gąścioły — Gorgonaria, Heliopori-da, piórówki — Pennatularia.

Kryterium podziału stanowi przede wszystkim stopień złożoności kolonii.

Rząd: Stolonowce — Stolonijera

Obejmuje kolonie złożone z wyodrębnionych osobników, połączonych u podstaw wąskimi pasmami cenenchymy, otoczonymi ektodermą, a więc odpowiednikami stolonów. Zaliczane są tu także gatunki, których kolonie złożone są z wysokich polipów, połączonych wąskimi pasmami cenenchymy, na którj^rch bocznie pączkują polipy II rzędu.

Należące do rzędu organkowce — Tubiporidae posiadają szkielet •wewnętrzny złożony z wapiennych ęklerytów, zabarwionych solami żelaza, zlanych w pionowe rury, połączonych płytkowatymi poprzeczkami (ryc. 34C). Równoległy układ rur przypomina elementy organów. W dolnej części kolonii tkanki obumierają, żywa jest łydko warstwa najwyższej platformy. Ocean Indyjski i Spokojny, Morze Czarne.

Rząd: Korkowce — Alcyonaria

Części podstawowe polipów w kolonii zlane są w jednolitą cenenchy-mę,. wzmocnioną luźno rozrzuconymi sklerytami, z której do góry sterczą części szczytowe polipowe

Dłoń topielca — Alcyonarium palmatum tworzy żółtoczerwone kolonie z cenenchymą o skórzastej konsystencji. Morze Śródziemne.

Rząd: Gąścioły — Gorgonaria

Kolonie rozgałęziające się po podłożu lub uniesione ku górze ze szkieletem wewnętrznym, który jest dwojakiego rodzaju. Wewnątrz cenenchymy występuje szkielet osiowy zwarty, zwykle w postaci rozgałęziających się prętów (fot. 7). Druga część składa się z luźno rozrzuconych sklerytów, tkwiących w mezoglei otaczającej szkielet osiowy. Poza tym, mezoglea utkana jest siecią solenii, z której pączkują polipy. Szkielet może być zbudowany z węglanu wapnia, z rogu (specyficznej skleropro-teiny, zwanej w tym rzędzie gorgoniną), albo z rogu wysyconego węglanem wapnia.

Koral szlachetny — Corallium rubrum posiada szkielet osiowy (ryc. 33) z węglanu wapnia. Używany do wyrobu ozdobnych przedmiotów. Polipy dymorficzne. Gatunek występuje nr. in. u północnych wybrzeży Morza Śródziemnego, wybrzeży Adriatyku i Wysp Kanaryjskich.

91