0000007 5

14 Rehabilitacja kardiologiczna

Etapy rehabilitacji

Chory na serce powinien być poddawany różnym rodzajom rehabilitacji w potrzebnym zakresie na każdym etapie, na którym się znajdzie w trakcie leczenia. Z tego względu odróżniamy rehabilitację:

3. Wewnątrzszpitalną— podczas pobytu chorego w oddziale szpitalnym, oraz

2 Pozaszpitalną:

a)    sanatoryjną,

b)    domową,

c)    ambulatoryjną,

d)    w miejscu pracy.

Wszyscy chorzy ze świeżym zawałem serca powinni być leczeni w szpitalu ze względu na konieczność zapewnienia im stałej opieki dla opanowania zagrożenia życia. Po okresie rehabilitacji szpitalnej pacjent zostaje skierowany do Ośrodka Kardiologicznej Rehabilitacji Poszpitalnej (Inowrocław, Nałęczów, Konstancin) bądź bezpośrednio, bądź w terminie do 2 tygodni po wyjściu ze szpitala.

Działalność rehabilitacyjna ośrodka jest postępowaniem medycznym — włączonym między ukończone już zasadnicze leczenie szpitalne a nie odzyskaną jeszcze sprawność — w zakresie możliwości ustroju chorego. Do ośrodka kwalifikują się więc chorzy rokujący odzyskanie sprawności i już nie wymagający leczenia szpitalnego, ale jeszcze niedostatecznie sprawni, by podjąć czynności zwykłego ich trybu życia. Dla uniknięcia błędnych skierowań nie należy traktować pobytu w Ośrodkach Rehabilitacji Kardiologicznej Poszpitalnej równoznacznie z leczeniem sanatoryjnym tradycyjnym po dawniej (co najmniej 6 mieś. temu) przebytym zawale serca, gdyż w Ośrodku stosuje się metody czynnego usprawniania u chorych poszpitalnych we wczesnym okresie po zawale.

Dość często zdarza się, że chory i lekarz leczący w nadziei poprawy w Ośrodku Kardiologicznej Rehabilitacji Poszpitalnej nie doceniają obiektywnych objawów stanowiących przeciwwskazania do pobytu w Ośrodku, nie liczą się z aktualnymi i przewidywanymi możliwościami układu krążenia.

Kryteria kwalifikowania do Ośrodka zostały rozesłane do wszystkich kierowników klinik internistycznych Akademii Medycznych i dyrektorów szpitali w Warszawie, województwie warszawskim oraz do niektórych szpitali i klinik w innych województwach oraz są podane w pracy Ceglińskiego. Chorzy kierowani do Ośrodka Rehabilitacji powinni być:

1)    w stanie wydolności krążenia, a przynajmniej w stanie względnej wydolności krążenia, nie wymagającej leków z grupy naparstnicy;

2)    w stanie wydolności wieńcowej, a przynajmniej w stanie względnej wydolności, pozwalającej na dozowany wysiłek;

3)    bez powikłań zakrzepowo-zatorowych;

4)    bez nawracających zaburzeń rytmu;

5)    bez współistnienia chorób uniemożliwiających usprawnianie, jak: niewydolność oddechowa, nadciśnienie tętnicze III okresu, choroby wątroby, nerek w okresie niewydolności;

ti) zdolni do transportu;

7) zdolni do samoobsługi.

Jeżeli pacjent nie odpowiada wymaganym kryteriom i nie może być skierowany do Ośrodka Rehabilitacji, to dalsza jego rehabilitacja odbywa się w domu przy pomocy personelu rehabilitującego, kontrolowanego okresowo przez

lekarza.

Rehabilitacja ambulatoryjna prowadzona jest w okresie opieki lekarskiej nad chorym w przychodni specjalistycznej, do której zgłasza się on systematycznie w określonych terminach lub na wezwanie (czynne poradnictwo — dyspensaryzacja) albo w razie potrzeby. Praca przychodni specjalistycznej w miarą upowszechniania rehabilitacji coraz bardziej będzie nabierać charakteru konsultacji dla lekarza rejonowego lub zakładowego, pod którego opieką— według wytycznych specjalisty — pozostaje pacjent w okresach między terminami kontroli.

Rehabilitacja w miejscu pracy. Jeżeli organizacja zakładowej służby zdrowia pozwala na prowadzenie rehabilitacji, to jest to szczególnie pożyteczne ze względu na możliwość obiektywnej oceny sprawności pacjenta w warunkach czynności zawodowych.

Obecnie istnieje możliwość prowadzenia rehabilitacji chorych ze świeżym zawałem serca w szpitalach szczebla wojewódzkiego i wykorzystania stopniowo rozszerzanej bazy łóżkowej sanatoryjnej dla celów rehabilitacji w wyniku przeorganizowania tych sanatoriów na Ośrodki Kardiologicznej Rehabilitacji Poszpitalnej, przy ich usytuowaniu w pobliżu większych miast i zapewnieniu im opieki samodzielnych pracowników nauki.

Etap rehabilitacji sanatoryjnej daje szczególnie korzystne wyniki i powinien być rozbudowany. Jednakże niezbędnym warunkiem jest tu zapewnienie odpowiednich kadr i wyposażenia.

W wyniku zebranych doświadczeń zapatrywania na rolę i zadania rehabilitacji uległy ewolucji. Obecnie panuje aktywniejsze podejście do rehabilitacji chorych na choroby układu krążenia, a szczególnie ze świeżym zawałem serca, pod obiektywną kontrolą, sposobem ergometrycznym, przy dozowanym obciążeniu i prowadzeniu treningu stopniowanego. Dotychczasowe spostrzeżenia przemawiają na korzyść tego kierunku, a na drodze jego rozwoju stoją przeszkody utrwalonych nawyków i uprzedzeń bardziej w poglądach, niż faktach.

Ujęcie żywiołowego rozwoju rehabilitacji kardiologicznej w całość bardziej ujednoliconą strukturalnie i organizacyjnie oraz upowszechnienie najwłaściwszego modelu lub tylko podstawowych zasad jest zadaniem na najbliższą przyszłość.