24 Leki anksjolityc/nc (anksjolityki) i zaburzenia lękowe
Są obecnie najczęściej stosowaną grupą leków anks-jolitycznych, co wiąże się z ich dobrą tolerancją i szerokim spektrum działania, które obejmuje wpływ:
• przeciwlękowy
• nasenny (ułatwienie zasypiania i pogłębienie snu)
• obniżający napięcie mięśni szkieletowych
• przeciwdrgawkowy.
Profil działania poszczególnych pochodnych benzodiazc-piny wykazuje znaczne różnice, co ma istotne znaczenie dla zakresu wskazań do stosowania poszczególnych preparatów (por. tabela 2.7). Drugim istotnym czynnikiem determinującym ich działanie jest metabolizm ustrojowy i okres biologicznego półtrwania.
Niektóre leki benzodiazepinowe są metabolizowane w ustroju do substancji czynnych biologicznie, wykazujących działanie psychotropowe. Dotyczy to m.in. klorazcpatu. diaze-pamu, halazepamu, prazepamu, z których powstaje m.in. oksazepam (por. tabela 2.8). Okoliczność tę należy brać pod uwagę przy przewidywaniu działania psychotropowego danego leku u pacjenta. Dotyczy to również okresu biologicznego półtrwania, mianowicie: podczas stosowania leków o długim okresie półtrwania do korygowania zaburzeń snu należy liczyć się z możliwością ich działania psychotropowego następnego dnia i wpływu na sprawność psychomotoryczną (o czym należy poinformować osobę leczoną).
Szczególną cechą benzodiazepin jest rozwój tolerancji w miarę stosowania, co oznacza, że początkowo skuteczna dawka może okazać się nieefektywna po kilka tygodniach leczenia.
Wszystkie leki benzodiazepinowe mogą wywoływać uzależnienie z wszystkimi następstwami lego stanu. Nagłe przerwanie stosowania benzodiazepin często wiąże się z wystąpieniem objawów abstynencyjnych (zob. tabela 2.9).
Wymienione cechy leków benzodiazepinowych nakazują przestrzeganie określonych reguł przy ich stosowaniu (zob. tabela 2.10).
W tabelach 2.7 i 2.8 zestawiono leki benzodiazepinowe dostępne w Polsce w zależności od ich dominującego kierunku działania, zaś w następnych (2.11 do 2.15) wskazania, przeciwwskazania, dane o interakcjach oraz zasadach stosowania benzodiazepin. Tabela 2.8 zawiera wykaz leków benzodiaze-pinowych zarejestrowanych w Polsce wraz ze zwięzłą charakterystyką wybranych parametrów farmakologicznych, far-makokinetycznych i klinicznych.
Tabela 2.7. Profil psychotropowy działania leków ben-zodiazepinowych zarejestrowanych w Polsce
Okres biologicznego półtrwania (czas działania) |
Przewaga działania anksjolityczn ego (przed w łąko w ego ) |
Dominujące działanie nasenne |
krótki (< 15h) |
alprazolam lorazepam oksazepam |
lormetazepam midazolam temazepam |
pośredni |
bromazepam chlordiazepoksyd klobazam |
estazolam flunitrazepam |
długi (> 100U) |
diazepam klonazepam klorazepat mcdazepam |
nitrazepam |