0000011

choruchowym. U dzieci tych jednak uzyskuje się zazwyczaj reakcję na bodźce świetlne.

Badanie pola widzenia zarówno orientacyjne, jak i za pomocą perymetru u dzieci jest bardzo trudne. Stąd też nie bywa wykonywane podczas rutynowej oceny neurologicznej.

W zakres badania nerwu wzrokowego wchodzi również oglądanie dna oka za pomocą wziernika okulistycznego. Ze względu na brak współuczestnictwa badanego może ono nastręczać niekiedy znaczne trudności, stąd też nierzadko konieczna jest tu pomoc okulisty. Zawsze niezbędne jest uprzednie zakropienie do worka spojówkowego l°/o roztw^Toru ho-matropiny w celu rozszerzenia źrenicy. Dla właściwej interpretacji zmian należy pamiętać, że tarcza nerwu wzrokowego u niemowląt jest bardziej szara, co ma związek z mniej bogatym jej unaczynieniem. Dopiero w 2 roku życia obraz tarczy staje się podobny do spotykanego u dorosłych. Znajomość tego faktu pozwala na uniknięcie pomyłek polegających na błędnym rozpoznawaniu zaniku nerwu wzrokowego tam, gdzie w rzeczywistości istnieje tylko pewna fizjologiczna odrębność związana z wiekiem. Przy ocenie tarcz nerwów wzrokowych zwraca się uwagę na ich wielkość, kształt, zabarwienie, granice oraz zachowanie się naczyń krwionośnych.

Najczęstszymi zaburzeniami stwierdzanymi w obrębie tarcz nerwów wzrokowych są obrzęk i zanik.

Obrzęk (inaczej zastój) tarczycy nerwu wzrokowego polega na bardzo charakterystycznych zmianach, których zasilenie jest mniej lub wybitniej wyrażone w zależności od stopnia zaburzeń go powodujących. Granica tarczy ulega zatarciu, sama tarcza unosi się nad poziom siatkówki, zanika zagłębienie fizjologiczne. Naczynia żylne poszerzają się, stają się kręte, a następnie pokryte szarobrudnym wysiękiem. Pojawiają się też punkcikowate wybroczyny w obrębie tarczy lub w jej sąsiedztwie. W miarę narastania zastoju zaciera się granica między tarczą a sąsiednią częścią siatkówki, która również objęta zostaje obrzękiem.

Powstające wskutek obrzęku uniesienie tarcz określa się w dioptriach. Wybroczyny lokalizuje się odpowiednio do rozmieszczenia godzin na tarczy zegara.

Przyczyną powstawania tarczy zastoinowej jest utrudniony odpływ krwi żylnej z naczyń siatkówki wywołany zmianami w hydrodynamice płynu mózgowo-rdzeniowego wypełniającego przestrzenie pochewki tego nerwu.

Do obrzęku tarczy dochodzi w stanach chorobowych przebiegających z objawami wzmożonego ciśnienia śródczaszko-wego. U niemowląt ze względu na nie zarośnięte szwy czaszki i ciemiączka rzadko dochodzi do objawów wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego. Dlatego też tarcza zastoinowa w tym okresie życia należy do rzadkości.

Zmiany troficzne związane z zastojem po pewnym czasie utrzymywania się obrzęku tarczy prowadzą do zaniku nerwu wzrokowego. Manifestuje się to spadkiem ostrości wzroku, szybko dochodzącym do ślepoty. Ze względu na to niebezpieczeństwo stwierdzenie tarczy zastoinowej stanowi wskazanie do niezwłocznego działania diagnostyczno-terapeutycznego.

W obrazie oftalmoskopowym zanik nerwu wzrokowego po-zastoinowy cechują białe tarcze o zatartych, nieostrych granicach. To zatarcie granic odróżnia tarczę pozastoinową od obrazu zaniku pierwotnego nerwu wzrokowego.

Zanik nerwu wzrokowego pierwotny (inaczej prosty) cechuje w obrazie oftalmoskopowym białe zabarwienie tarcz, pogłębienie zagłębienia fizjologicznego, zwężenie naczyń tętniczych i żylnych. Granice tarczy są wyraźne, ostro zarysowane.

Zanik pierwotny nerwu wzrokowego przebiega z dużym osłabieniem wzroku, upośledzeniem widzenia barw, zwłaszcza czerwonej i zielonej, oraz zawężeniem pola widzenia.

Zaburzenie to jest następstwem wstępującego lub zstępującego uszkodzenia aksonalnych włókien nerwowych między siatkówką a dalszymi częściami drogi wzrokowej. W rozwijającym się niedojrzałym mózgu do zaburzeń tych dochodzić może na drodze transneuralnej. Stąd też zanik prosty nerwów wzrokowych towarzyszyć może bardzo wielu wrodzonym i wcześnie powstałym uszkodzeniom o.u.n. Występować też może przy sprawach nowotworowych, zapalnych oraz toksycznych.

Nerwy mięśni gałki ocznej (III, IV, VI)

Nerw III, IV, VI unerwiają zewnętrzne i wewnętrzne mięśnie oczu, ściśle współdziałając ze sobą. Badanie ich przeprowadza się więc łącznie, omijając nerw V.

Nerw okoruchowy (III)

Nerw okoruchowy unerwia mięśnie zewnętrzne oka: prosty przyśrodkowy (przywodzący gałkę oczną), prosty górny, prosty dolny,

25