scandjvutmp16701

319

dne, że miewają po dziesięcioro do dwanaściorga dzieci, co jednak zdaje się nam rzeczą przesadzoną; albowiem rzadko kiedy mieszkańcy gor ących krajów bywają tak płodni jak w zimnych okolicach. We Francyi liczniejsze widać rodziny ku północy niż na południu. A wreszcie tern bardzićj psują się obyczaje, im gorętsze okolice bardziej rozniecają namiętności; nic zaś nie stawia większej zapory pomnażaniu się ludzi jak zepsucie obyczajów. Atoli obfite pożywienie, miłosny zapał, łagodność i żyzność klimatu, sprzyjają większemu rozwijaniu się zarodu życia niż w okolicach umiarkowanych.

Bez wątpienia, sam temperament atmosfery i gruntu wpływa na choroby i zdrowie mieszkańców. Kreole amerykańscy prawie nie znają chorób pochodzących ze zbytniej obfitości humorów', apople-ksyi, pleury, katarów, fluksyj, ani nawet podagry i kamienia, ale doświadczają przypadłości wynikających z działalności włókien i ruchawości nerwów. Wcześnićj następuje ich starość, ale nie tyle co u nas bywa nieudolna. Ich życie, skołatane burzliwą młodością, spokojną im pozostawia na starość wegetacyją. Wcześnie stargawszy w miłości siły ciała, schyłek życia wleką w otrętwia-lości, w słabości może tern mędrszćj, tem szczęśliwszej, im jest nieudolniejszą.

O Mulatach i Metysach, czyli o kastach.

Nazwisko Mulat (mulatre, malattus) pochodzi od mulus (muł). Imieniem tern mianują osoby zrodzone z rasy białej czyli europejskiej z rasą murzyńską. Nic pospolitszego nad tych mięszańców w kolonijach zamieszkałych przez ludzi białych i Murzynów; biali bowiem nie mają skrupułu w nadużywaniu swych niewolnic Murzynek: a te znowu tern łatwićj uwodzić się dają, że spodziewają się stąd dla siebie korzyści a przynajmniej osłodzenia sobie niewoli. Wystawić sobie nawet można jak używać będzie całej sztuki zalotności słabszy aby podbić sobie pana, w tych bowiem stanach najwyższej różnicy, gdzie jedni posiadają wszystko, a drudzy nic nie mają, pan bywa celem i łupem wszelkiego rodzaju ułudy i pochlebstwa. Jego też władza, przed którą ugina się wszystko, zdejmuje urok najniew mniejszym i najnaturalniejszym roskoszom. Azali mogą być pewni prawdziwej dla siebie miłości ci którzy

43

Virej. Uist. Nat., Tom 1.