0000018

138 Fizykoterapia

zmiany na poziomie komórkowym mogą być wywołane promieniowaniem niespójnym, monochromatyzowanym, o określonej długości fali. Niemniej do potwierdzonych empirycznie wpływów promieniowania laserowego na żywe komórki zaliczyć należy:

1)    zwiększenie syntezy kolagenu, białek oraz kwasu rybonukleinowego (RNA);jj

2)    usprawnienie dysocjacji hemoglobiny, co wpływa korzystnie na zaopatrzenie tkanek w tlen,

3)    zwiększenie fagocytozy,

4)    zwiększenie syntezy adenozynotrifosforanu (ATP),

5)    zwiększenie syntezy prostaglandyn.

Zakres wskazań do leczniczego stosowania promieniowania laserowego jest bardzo rozległy i wykracza poza ramy niniejszego opracowania.

Urządzenia fizykoterapeutyczne. Lasery składają się z dwóch podstawo^ wych części - zasilającej i kontrolnej, nazywanej sterownikiem, oraz części laserowej , wytwarzającej promieniowanie i wyposażonej w końcówkę (tzw. aplikator) umożliwiającą ukierunkowanie wiązki laserowej. Nowoczesne urządzenia laserowe do biostymulacji umożliwiają wykonanie zabiegów o bardzo zróżnicowanych^ parametrach dotyczących długości fali, stosowanej mocy oraz sposobu aplikacji energii. Urządzenia posiadają mikroprocesory, sterujące jednym aplikatorentj lub dwoma aplikatorami, o odmiennych mocach i długościach fal. Są to urządzenia wyposażane dodatkowo w różne zestawy, np. stomatologiczny czy wykorzystywany w laseropunkturze.

Ogólne zasady BHP w światlolecznictwie. Należy bezwzględnie prze* strzegąc zasad odnoszących się do każdego urządzenia zasilanego prądem sieciowym. Pacjent oraz osoba wykonująca zabieg naświetlania powinni nosić okulary z ciemnego szkła (np. przeciwsłoneczne), chroniące przed szkodliwym działaniem silnego światła na soczewkę (predysponowanie zaćmy), spojówkę, siatkówkę i tęczówkę. Wykonywanie zabiegów światłolecznictwa może spowodować; ich przedawkowanie i uszkodzenie skóry w postaci oparzenia cieplnego. Wyróżnia się trzy stopnie oparzeń. Pierwszy charakteryzuje się wystąpieniem intensywnego rumienia z towarzyszącym obrzękiem skóry i tkanki podskórnej. Objawy tego stanu zapalnego ustępują po kilku dniach. W oparzeniach drugiego stopnia, występują na skórze, oprócz silnego odczynu rumieniowego, także pęcherze wypełnione płynem surowiczym. Po kilku dniach odwarstwiony naskórek złusz-cza się i pojawia się nowy. Mogą się wytworzyć powierzchowne zbliznowacenia.

Trzeci stopień oparzenia oznacza pojawienie się zmian martwiczych skóry, tkanki podskórnej i czasem głębiej położonych. Gojenie się ubytków jest długotrwałe. Efektem jest pozostanie głębokiej blizny.

Ogólne zasady BHP przy stosowaniu laseroterapii. Zasady te reguluje norma PN-91/T-06700 „Bezpieczeństwo przy promieniowaniu emitowanym przez urządzenia laserowe. Klasyfikacja sprzętu. Wymagania i wytyczne dla użytkownika”. Norma ta, obowiązująca od 1992 r., jest zgodna z normą międzynarodową. Leczenie niskoenergetycznym laserem biostymulacyjnym jest względnie bezpieczne tylko wtedy, kiedy przeprowadza je odpowiednio wyszkolony lekarz. W USA istnieje obowiązek posiadania przez lekarzy, którzy posługują się w swej praktyce laserami, zaświadczeń potwierdzających odbyte przeszkolenie, oddzielne dla każdego rodzaju urządzenia laserowego, oraz zgody odpowiedniego organu służby zdrowia.

9.5. Elektrolecznictwo

Elektrolecznictwo obejmuje szeroki asortyment zabiegów fizykoterapeutycznych, w których wykorzystuje się energię prądu stałego i zmiennego. Energia prądu stałego ma zastosowanie w zabiegach wymagających ciągłego jego przepływu, niezmiennie do linii zerowej (prąd galwaniczny) i do zabiegów wymagających impulsów elektrycznych o tzw. małej częstotliwości, powstających w wyniku przerywania przepływu prądu galwanicznego. Energia prądu zmiennego jest wykorzystywana do zabiegów wymagających impulsów elektrycznych o tzw. średniej częstotliwości i do zabiegów wymagających wytwarzania pola elektromagnetycznego o wielkiej częstotliwości drgań.

Podstawy fizyczne. Prąd elektryczny jest uporządkowanym ruchem ładunków elektrycznych w materii, zwanej przewodnikiem, w której istnieją wolne jony lub elektrony, mogące się swobodnie poruszać pod wpływem siły elektromotorycznej wyzwalanej przez źródło prądu. Ciała, które nie zawierają swobodnych ładunków elektrycznych, są izolatorami (dielektrykami). Ciecze, które przewodzą prąd elektryczny, są elektrolitami. Należą do nich rozpuszczalne w wodzie kwasy, zasady i sole. Po rozpuszczeniu tych związków chemicznych w wodzie następuje samorzutnie proces jonizacji ich atomów i cząsteczek - dysocjacja elektrolityczna. Istnieją dwa rodzaje przewodników elektryczności: 1) przewodniki pierwseorzędowe, w których istnieją zawsze swobodne elektrony, będące nośni-