0000031

na podkład z waty. Jest to bardzo ważne ze względu na towarzyszące zawsze porażeniu obwodowemu zaburzenia troficzne. Możliwość wystąpienia trudno gojących się ran wymaga bardzo starannego zapobiegania wszelkim otarciom naskórka i jego zaczerwienieniom. W zapobieganiu przykurczom ważną rolę odgrywają również ćwiczenia bierne kończyn. Codzienne systematyczne wykonywanie podanych wyżej prostych zabiegów ma niezwykle, duże znaczenie dla przyszłej pionizacji dziecka. Aby zapobiec deformacjom kręgosłupa, należy odradzać rodzicom zbyt wczesne sadzanie dziecka. Nauka stania i chodzenia wymaga najczęściej odpowiedniego zaopatrzenia ortopedycznego i powinna być prowadzona pod kierunkiem poradni usprawniania leczniczego.

Szczególny problem, wymagający stałej pomocy lekarza środowiskowego, stanowią zaburzenia czynności pęcherza i odbytu.

U większości chorych z przepuklinami dochodzi do uszkodzenia ośrodków i dróg nerwowych regulujących oddawanie moczu i stolca. Nastręcza to wiele szczególnych problemów, zwłaszcza w zakresie czynności pęcherza. Unerwiony tylko przez śródścienne sploty nerwowe, nie spełnia on swojej lunkcji. Mocz wyxieka kroplami, a pęcherz nie opróżnia się całkowicie. Prowadzi to do przerostu ścian pęcherza oraz przewlekłego zakażenia dróg moczowych. To zaś wywołuje uszkodzenie miąższu nerkowego z następczą niewydolnością nerkową. Jakkolwiek trudny ten problem wymaga odpowiedniej diagnostyki i opieki specjalistycznej urologa, to jednak wiele wnieść może do tej sprawy lekarz opieki podstawowej. Do zasadniczych zaleceń, jakich udzielamy od pierwszych miesięcy życia dziecka, należy systematyczne opróżnianie pęcherza przez zabieg Credego. Wykonywanie zabiegu powierzamy rodzicom po odpowiednim instruktażu. W tym celu układamy dziecko na twardym podłożu, po czym demonstrujemy zabieg, uciskając zwiniętą pięścią (u małych niemowląt wystarczy palcami) okolicę nad spojeniem łonowym. Ucisk powinien być skierowany skośnie od przodu do tyłu, ku kości guzicznej. U młodych niemowląt, do 6 miesiąca życia, zabieg ten stosuje się 4 razy na dobę, później co 2—3 godziny. Starsze dzieci należy wdrażać do samodzielnego wyciskania sobie pęcherza. Jeśli opróżnianie pęcherza za pomocą zabiegu Credego napotyka trudności, rozszerza się cewkę moczową poprzez zakładanie cewnika plastykowego i pozostawianie go w pęcherzu na i—2 tygodnie. Zabieg ten powinien jednak

być wykonany przez poradnię specjalistyczną. Ze względu na stale niebezpieczeństwo infekcji konieczne są okresowe badania moczu (badanie ogólne i posiew). W razie stwierdzenia zakażenia układu moczowego należy wkroczyć z leczeniem. Podstawowymi lekami są nitrofurantoina i amidoxal. Antybiotyki należy stosować wyłącznie w sposób kierowany, po oznaczeniu lekooporności.

Zaburzenia w czynności jelita grubego prowadzą do przewlekłych zaparć. Może to pociągnąć za sobą uporczywe wypadanie błony śluzowej odbytu. Zapobiega temu stosowanie odpowiedniej, bogalobłonnikowej diety, podawanie gliceryny doustnie, a także stosowanie czopków glicerynowych.

Dzieci ze skłonnością do wypadania odbytnicy układamy na brzuchu z uniesionymi nogami i pośladkami (można to uzyskać przez uniesienie tylnej części łóżka).

Wszystkie podane wyżej zalecenia mają zasadniczy wpływ na dalszy los dzieci z przepukliną oponowo-rdzeniową kręgosłupa. Dzieci te, o ile nie przeszły w okresie noworodkowym zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i nie mają nasilonego wodogłowia, rozwijają się pod względem umysłowym prawidłowo. Wiele z nich osiąga zdolność samodzielnego chodzenia, inne przystosowują się do poruszania w wózku inwalidzkim. Mogą one uczyć się i zdobywać zawód bądź przez naukę w szkole zwykłej, bądź też metodą stacjonarną w szkołach dla inwalidów.

INNE WADY ROZWOJOWE RDZENIA

Nieprawidłowy rozwój pierwotnych struktur rdzenia prowadzić może również do innych wad rozwojowych, które nie dają zazwyczaj tak rozległych zaburzeń jak przepukliny, wymagają jednak również długofalowego postępowania lecz-niczo-usprawniającego oraz możliwie wczesnego rozpoznania. Należą do nich zespoły zdwojenia rdzenia, nadmierne poszerzenie jego kanału środkowego, przetrwanie końcowego odcinka rdzenia (w warunkach prawidłowych ulega on zanikowi i przekształca się w nić końcową), który prowadzi do jego unieruchomienia w kanale kręgowym. Obok zmian w samym rdzeniu jako następstwo zaburzeń rozwojowych znajdowane są w kanale kręgowym tłuszczaki, kostniaki bądź naczyniaki.

Opisane powyżej zmiany mogą współistnieć z zaburzeniami

65

5 — Wczesne rozpoznawanie