0032

Bordet

Det jako podmiot

Użycie słówka dct w roli podmiotu jest jedną z najbardziej charakterystyk. .1 cech języka norweskiego, zwłaszcza języka potocznego. Det występuje w _lc-^ nic tylko przy czasownikach nicosobowych, które oznaczają zjawiska natu^f¹ ne. np.

Det regner. Pada deszcz.

Det blóser. Wieje wiatr.

Det klamer. Przejaśnia się.

ale także w zdaniach zawierających podmiot logiczny (podmiot „prawdzi*JS w których słówko det pełni rolę podmiotu tymczasowego. Taka konstrukcji zdaniowa może pełnić wiele funkcji:

1.    Prezentacja nowych zjawisk oznaczanych rzeczownikiem w formie określonej. W języku norweskim nie powinno się zaczynać zdania«; rzeczownika z rodzajnikiem nieokreślonym.

Det var engang en gntt...

Det ligger en ny bok Ul deg pA bordet.

Del er en mann utenfor som viH snakke med (leg.

2.    Właściwym podmiotem jest bezokolicznik lub zdanie podrzędne. Dii zastępuje je otwierając zdanie. Można je jednak opuścić, chociaż konstnitl cja z bezokolicznikiem lub zdaniem podrzędnym (podmiotowym) odczui»| na jest v,' języku potocznym jako sztuczna.

Det er hyggelig a reise.

(A reise er hyggelig.)

Det er fint at du kan komme.

(At du kan komme, er fint.)

3.    Poprzez przekształcenie któregoś z członów zdaniowych (podmiotu, dopij nicnia, okolicznika) na orzecznik i dodanie jako podmiotu słówka dct ort* jako orzeczenia czasownika ycerc, podkreślamy w zdaniu wartość infwj macyjną lego przekształconego członu, np.

Det er Anna som lxrer norsk. (Anna herer norsk.)

Det er norsk hun Isrer. (Hun Lvrer norsk.)

Det er i Oslo hun studerer. (Hun studerer i Oslo.)

Det er Schjetne han heter. (Han heter Schjetne.)

4. Podobna funkcję pełni słówko dct (i towarzyszące mu przekształć w zdaniach pytających, np.

Hvem kommer til dere i k\'dd? — H\em er det som kommer til i k\-eld?

Hva har du gjort? — Hvn er dcl du har gjort? Co robiłaś? — Co to było, co ty robiłaś?

fjror bor Anna? — Hvor er det Anna bor?

Skal de flytte til Bergen? — Er det til Bergen de skal flytte?

F. 0velscr

1 odpowiedz na pytania dn czytanki zdaniami rozpoczynającymi się od słówka det:

Wzór: Hvordun gar det med norsken? — Dct gar ganske bra.

Giftcr de seg snart? — .... mulig at.. -.

Hvor skal de flytte hen? — Dct cr —

Er det Ictt & snakke norsk? — Nei, det —

Hvor mange universiteter cr det i Norge? Bor det mange studenter pa Blindern? Er det pó Blindern Anna bor? Er det et stort vacrelset hun har? Hva er dct som stir der? Hva henger pa vcggcnc? IIva ligger pa gulvet? Hva stdr under vinduet? Er det myc plass pa arbcidsbcnken? Hva henger i taket? Er det bare en lampę pa rommcl? Finnes det cn bokhylle der? Er det et godt sted a bo?

2. Wstaw w wolne miejsca przymiotnik z pierwszego zdania w odpowiedniej formie'.

Wzór: Huset er stort. Dct cr et stort hus.

Gata er lang. — Det er cn — gale.

Skjorten er hvit. — Det er en____skjortc. (koszula)

Manne_n er liten. — Det er cn____mann.

Slipsct cr svart. — Del er et .... slips. (krawat)

{-ressen cr pen. — Det er cn____dress. (ubranie)

Ir¹®³ sma. — Det er____barn.

S°k^De er rodc. — Dci er____kjoler. (sukienki)

er bla — Det cr____slips.

nytt. — Det cr ot____bord.

odpowiednie formy przymiotnika liten:

j..¹ ^°^r i et____hus. Ved siden av dcl____huset er dct cn — butikk. Vi

°ftc bród og melk i den____butikken. Vi har en----hund. Den —

^spiser.....VI har ogsń to____katlcr. Men de spiscr ikke sa.....

82

83