0046

et	[et]	(to = rodzajnik)	nok	[nok]	(dość)
for	[for]	(dla, ponieważ)	nar	[nor]	(kiedy, gdy)
igjen	[ijen]	(ponownie)	til	[til]	(do)
han	[han]	(on)	vel	[vel]	(zapewne)
hun	[hun]	(ona)	spor	[spor]	{od: sporre)
hos	[hus]	(u, przy)	smor	[smor]	(masło)
hvis kan	[vis] [kan]	(jeżeli)	ol	M	(piwo)
vil bor skal	[vil] [bor] [skal]	^ czasowniki modalnc	min din sin	[min] [din] [sin]	zaimki > dzierżawcze

tor [tor] J

E. Grammatikk

Czas przeszły

W języku norweskim rozróżniamy trzy formy czasu przeszłego: praeteritum, czas przeszły prosty

— perfektum, czas przeszły złożony z czasownikiem posiłkowym w praesens plusquamperfektum, czas przeszły złożony z czasownikiem posiłkowym w praeteritum.

Tworzenie czasu praeteritum

Czasowniki norweskie tworzą czas przeszły prosty przede wszystkim za pomocą przyrostków -et, -te, -de, -dde dodawanych do tematu bezokolicznika. Są to tzw. czasowniki słabe.

Czasowniki mocne, których jest znacznie mniej, nic dodają w praeteritum żadnego przyrostka, natomiast z reguły zmieniają samogłoskę rdzenną.

Czasowniki słabe

Czasowniki te dzielimy na trzy grupy. W opisie tych grup uwzględniamy również formę imiesłowu czasu przeszłego (partisipp perfektum).

Ł

Grupa	Bezokolicznik	Praesens	Praeteritum	Imiesłów czasu przeszłego
Grupa 1. -et	& vaske	vasker	vasket	vasket
Grupa 2. -te -de	a kjore a leve	kjorer lever	kjorte levde	kjort levd
-f zmiana samogłoski	ó selge	selger	solgte	solgt
Grupa 3. -dde	ó bo	bor	bodde	bodd

Grupa 1.

(zasowniki w tej grupie otrzymują ten sam przyrostek w praeteritum i w imiesłowie. W języku mówionym, zwłaszcza w dialektach, przyrostek -et jest zastępowany przez -a (vaska). Jest to najliczniejsza grupa czasowników w języku norweskim. Należą do niej m.in. snakke, siu tle, vente, jobbe, apne, clske, hópe. Często są to czasowniki, których temat kończy się dwiema spółgłoskami (vente) lub jedną (snakke), zapisywaną podwójnie albo pojedynczo (hópe).

Grupa 2.

Większość czasowników otrzymuje w praeteritum przyrostek -te, w imiesłowie -t, np. lese, lane, małe, leke (leste, lest itd.). Jeżeli temat kończy się na v, g lub dyftong, czasownik tworzy praeteritum z -de, imiesłów z -d. np. suge, veve, leie (sugde, sugef). Czasowniki tej grupy mają najczęściej temat zakończony na jedną spółgłoskę. Do wyjątków należą takie czasowniki, jak: sende (sendte, sendt), melde (meldte, meldt).

Do tej grupy należą wyrazy obce zakończone w bezokoliczniku na -ere, np. studere, imitere, instruere (studerle, studert).

Gramatyki norweskie zaliczają do tej grupy również czasowniki zmieniające samogłoskę rdzenną, które w praeteritum i/lub w imiesłowie otrzymują odpowiednio przyrostki -te, -t/-dc, -d. Do najważniejszych należą:

d sporre	spor	spurte	spurt	pytać
& gjore	Zjor	gjorde	gjort	robić
& legge	legger	la	lagd	położyć
a si	sier	sa	sagt	powiedzieć

119